Στεατικό οξύ (Stearic acid)

Οι περισσότεροι άνθρωποι δε γνωρίζουν τι κοινό έχουν μια κηρομπογιά, μια καραμέλα και ένα σαπούνι· Το στεατικό οξύ.

Ο όρος στεατικό οξύ (stearic acid ή octadecanoic acid) αναφέρεται σε ένα κορεσμένο λιπαρό οξύ με χημικό τύπο C₁₈H₃₆O₂. Το όνομα του προέρχεται από την ελληνική λέξη "στέαρ", που σημαίνει λίπος.
Είναι μια πολύ σταθερή, κηρώδης και άοσμη, οργανικής προέλευσης, ουσία με σημείο τήξης τους 69.6°C. Το συναντάμε συχνά στο εμπόριο με τη μορφή λευκών ή κίτρινων νιφάδων που όταν λιώνουν μας δίνουν ένα διαφανές υγρό. Είναι ένα από τα πιο κοινά λιπαρά οξέα και βρίσκεται σε ζωικά και φυτικά λίπη, κυρίως στο λίπος του βοδινού (περιεκτικότητα 30%) και στο βούτυρο κακάο (περιεκτικότητα 28–45%). Το στεατικό οξύ παρασκευάζεται με επεξεργασία αυτών των λιπών και ελαίων με νερό, σε υψηλή πίεση και θερμοκρασία (πάνω από 200°C), οδηγώντας στην υδρόλυση των τριγλυκεριδίων. Το παραγόμενο μίγμα στη συνέχεια υπόκειται σε απόσταξη. Το εμπορικό στεατικό οξύ είναι συχνά ένα μίγμα στεατικού οξέος και παλμιτικού οξέος, ενώ παράλληλα διατίθεται και ως καθαρό στεατικό οξύ.

Χρήσεις

Χρησιμοποιείται σε πολλά προϊόντα ως λιπαντικός και σκληρυντικός παράγοντας αλλά και ως γαλακτωματοποιητής. Πολλά κοινά προϊόντα διατροφής περιέχουν στεατικό οξύ, με τον κωδικό Ε570, όπως λίπη ζαχαροπλαστικής (shortening), μαργαρίνες, κρεμώδη τυριά και προϊόντα αρτοποιίας, αλλά και πολλά απορρυπαντικά και καλλυντικά προϊόντα, όπως σαπούνια και αφροί ξυρίσματος, καλλυντικά, lotion, αποσμητικά σε stick, φάρμακα και κεριά. Είναι ο βασικός πρωταγωνιστής σε προϊόντα καθαρισμού προσώπου. Επίσης, χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα διατροφής. Το στεατικό οξύ είναι ο λόγος που η μπάρα του σαπουνιού διατηρεί το αρχικά σχήμα της, δίχως να χαλάει με κάθε χρήση (κάτι που δε θα δείτε στα σπιτικά σαπούνια!). Στη κηροποιία κάνει τα κεριά αδιαφανή, σκληρά, τα αποτρέπει από το να στάζουν πολύ και αυξάνει το σημείο τήξης τους, ώστε να διαρκούν περισσότερο.

Στα καλλυντικά παίζει το ρόλο του πυκνωτικού ή σκληρυντικού παράγοντα και όχι μόνο. Ως επιφανειοδραστικό (τασιενεργό) είναι μια πολύ δυνατή καθαριστική ουσία.

Επιφανειοδραστική ουσία είναι μια ένωση που βοηθά να ελαττωθεί η επιφανειακή τάση του νερού, επιτρέποντας του να αναμιχθεί με έλαια και ρύπους που υπάρχουν πάνω στην επιδερμίδα. Εξαιτίας του στεατικού οξέος, τα μόρια του σαπουνιού προσκολλώνται πάνω στους ρύπους αυτούς και τους ξεκολλούν από την επιδερμίδα, έτσι ώστε να μπορούν να απομακρυνθούν με το νερό.

Επίσης δρα ως γαλακτωματοποιητής, δηλαδή ενώνει τα έλαια με το νερό, ουσίες που στη κανονική τους κατάσταση δεν ενοποιούνται. Αν δεν υπήρχε το στεατικό οξύ, το υγρό σαπούνι προσώπου σας δε θα είχε κρεμώδη υφή και θα διαχωρίζονταν τα συστατικά του, όπως το λάδι και το ξύδι σε μια τυπική vinaigrette.

Ασφάλεια

Γενικά θεωρείται ασφαλής ουσία για χρήση σε τρόφιμα, καλλυντικά και φάρμακα. Δεν έχει καθοριστεί ανώτατη επιτρεπόμενη τιμή ημερήσιας λήψης και δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες γνωστές παρενέργειες.