Σπιρουλίνα, το θαύμα των υδάτων

Σε αυτό το άρθρο δε θα ασχοληθούμε τόσο με τη παρουσίαση της σπιρουλίνας, όσο με τις επιστημονικές αποδείξεις για την ωφέλεια της στον οργανισμό του ανθρώπου.

Λίγο ή πολύ όλοι έχουμε διαβάσει για τη σπιρουλίνα και τους μύθους που τη πλαισιώνουν. Μετά από μια συνοπτική παρουσίαση αυτής της υπερτοφής, ακολουθεί σωρεία συμπερασμάτων. Η γλώσσα θα είναι κομματάκι επιστημονική.
Τι θα λέγατε αν υπήρχε μια απλή τροφή στον κόσμο, που αν καταναλώνατε 1 κουταλάκι του γλυκού, 2 φορές την ημέρα, θα μείωνε δραστικά τις πιθανότητες να αναπτύξετε καρκίνο, καρδιακή νόσο, εγκεφαλικό ή θα απέτρεπε τη λοίμωξη από θανατηφόρους ιούς, οπώς αυτού του HIV; Θα σας κέντριζε το ενδιαφέρον;
Υπάρχει ένας μοναδικός υδρόβιος οργανισμός του γλυκού νερού, ο οποίος έχει κερδίσει την εύνοια του απανταχού επιστημονικού κόσμου σε θέματα διατροφής, από τη περασμένη δεκαετία και μέχρι σήμερα, και που υπόσχεται όλα τα παραπάνω και ακόμα παραπάνω. Είναι ένα από τα πιο προικισμένα superfoods του πλανήτη.
Αυτή η τροφή είναι η σπιρουλίνα.

Σπιρουλίνα· Ότι πλησιέστερο στη τελειότητα
Η σπιρουλίνα ανήκει στην ίδια οικογένεια με άλλα φύκια, όπως το nori, το kelp και μερικά άλλα σχετικά άγνωστα στην ελληνική πραγματικότητα. Μαζί με τη ξαδέρφη της τη χλωρέλλα, η σπιρουλίνα είναι μέλος της "γαλαζοπράσινης" οικογένειας. Η σπιρουλίνα και τα μέλη της οικογένειας της είναι κυανοβακτήρια, όχι άλγη. Λέγονται "βακτήρια" γιατί το γενετικό τους υλικό δεν είναι οργανωμένο μέσα σε κυτταρική μεμβράνη και "γαλαζοπράσινα" ή "κυανοπράσινα" γιατί το χρώμα τους οφείλεται στη χλωροφύλλη (πράσινο) και στη φυκοκυανίνη (κυανό). Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα βακτήρια, αυτά έχουν χλωροφύλλη και χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια για να παραγάγουν ενέργεια, όπως ακριβώς κάνουν τα φυτά και η άλγη.

Η σπιρουλίνα προέρχεται από δύο είδη φυκιού: Το Arthrospira platensis (παράγεται στη California) και το Arthrospira maxima (παράγεται στο Mexico), τα οποία ευδοκιμούν σε θερμά και αλκαλικά νερά. Το κυριότερο προτέρημα της σπιρουλίνας είναι οτί αποτελείται κατά 50-70% πρωτεΐνη. Επίσης περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Σύμφωνα με τους Ισπανούς κατακτητές, οι Αζτέκοι κατανάλωναν σπιρουλίνα ως τροφή και την αποκαλούσαν "techuitlatl", ενώ η φυλή της κεντρικής Αφρικής Kanembu, τη μάζευε συστηματικά από τη λίμνη Chad. Η άγρια σπιρουλίνα φυτρώνει στις αλκαλικές λίμνες του Mexico και της αφρικανικής ηπείρου, αν και σήμερα "καλλιεργείται" τεχνητά και διακινείται σε όλο το κόσμο. Αναπαράγεται πολύ γρήγορα και επειδή οι μικροοργανισμοί που την αποτελούν έχουν τη τάση να προσκολλώνται μεταξύ τους, η συλλογή της είναι πολύ εύκολη. Η συνολική παραγωγή εκτιμάται πως θα φτάσει τους 220.000 τόνους το έτος 2020. Η Ιαπωνία είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και τατόχρονα από τους μεγαλύτερους καταναλωτές σπιρουλίνας. Άλλες χώρες που έχουν μεγάλη παραγωγή είναι οι ΗΠΑ, η Ελλάδα, η Ινδία, η Κίνα, η Βιρμανία, η Taiwan, η Χιλή και το Pakistan. Η σπιρουλίνα διατίθεται σε δισκία, σκόνη και νιφάδες. Η μέση προτεινόμενη δοσολογία για ενήλικες είναι 4-6 δισκία των 500 mg ημερησίως (δηλαδή 2-3 gr).

Διατροφική ανάλυση
Η σπιρουλίνα αποτελεί μια από τις πιο πλήρεις και θρεπτικές τροφές στο πλανήτη γη. Η συγκέντρωση πρωτεΐνης που κατέχει υπερβαίνει κατά πολύ αυτή του κόκκινου κρέατος, 60% κατά μέσο όρο η σπιρουλίνα και 27% το μοσχάρι. Η πρωτεΐνη της σπιρουλίνας είναι βιολογικά πλήρης, εύκολα αφομοιώσιμη και περιέχει όλα τα αμινοξέα που είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της ανθρώπινης υγείας. Και σα να μη φτάνει μόνο αυτό, περιέχει και μια μεγάλη γκάμα από βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και απαραίτητα λιπαρά οξέα. Πιο συγκεκριμένα:

• Βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β1, Β2, Β3, Β6, φυλλικό οξύ), βιταμίνη Α, C, D, E και Κ
• Ιώδιο
• Ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο, σελήνιο, κάλιο, ψευδάργυρο και μαγγάνιο
• Λινολεϊκό οξύ, Γάμμα-Λινολεϊκό οξύ (GLA), Εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA), δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA), σουλφολιπίδια (προστατεύουν κατά του ιού του HIV)
• Φυτοχρωστικές (φυκοκυανίνη, χλωροφύλλη, καροτενοειδή, λουτεϊνή, ξανθοφυλλίνη, ζεαξανθίνη)
• Μεταλλοθειονίνες (πρωτεΐνες που συνδυάζονται με μέταλλα και δεσμεύουν τα ραδιοϊσότοπα)
• 18 διαφορετικά αμινοξέα (ισολευκίνη, λευκίνη, λυσίνη, φαινυλαλανίνη, τρυπτοφάνη, βαλίνη, αλανίνη, αργινίνη, γλυκίνη, προλίνη, τυροσίνη κτλ.)
• Χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες (15%)

Συμπληρωματικά αναφέρω πως:

• Οι πρωτεΐνη της σπιρουλίνας είναι πολύ εύπεπτη (στο 83-90%), παρόλο που δεν έχει κυτταρικό τοίχωμα, όπως η μαγιά και η χλωρέλλα.
• Παρουσίαζει υψηλά ποσοστά αξιοποίησης των αμινοξέων που περιέχει από τον οργανισμό μας.
• Το GLA που περιέχει δεν υπάρχει σε αυτό το ποσοστό σε κανένα άλλο τρόφιμο.
• Η σπιρουλίνα περιέχει λιπαρά οξέα που μπορούν να μεταβολιστούν από τον ανθρώπινο οργανισμό, και όχι μόνο κατ'όνομα.
• Η σπιρουλίνα περιέχει το ίδιο ασβέστιο, φώσφορο και μαγνήσιο με το γάλα, βιταμίνη Ε όσο και το σιτέλαιο και 4 φορές περισσότερη βιταμόνη Β12 από το ωμό βοδινό συκώτι.

Επιστημονική έρευνα για τα οφέλη από τη κατανάλωση σπιρουλίνας
Τώρα που μάθαμε τι περιέχει η σπιρουλίνα, ας δούμε και τι ακριβώς κάνει στον οργανισμό μας. Θέτω υπ'όψιν σας πως το κυανοπράσινο βακτήριο είναι ακόμα υπό έρευνα. Η σπιρουλίνα εμφανίζεται πως προλαμβάνει ή και θεραπεύει τις εξής παθήσεις:

• Εκφύλιση ωχράς κηλίδας
• Διαβήτης τύπου ΙΙ
• Καρδιαγγειακές νόσοι
• Ηπατικές νόσοι
• Παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος
• Νευροεκφυλιστικές νόσοι (νόσος Parkinson και Alzheimer)
• Διατροφικές διαταραχές και αναιμίες (σιδηροπενική αναιμία, κακοήθης αναιμία, αβιταμινώσεις)
• Αποτοξίνωση του ήπατος
• Προστασία από ρετροϊό, καρκίνο και ραδιενέργεια
• Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και προστασία του μυελού των οστών
• Μείωση των συμπτωμάτων της αρθρίτιδας και της αίσθησης του πόνου
• Προστασία από ιονίζουσα ακτινοβολία

Εντυπωσιακό, εε; Ας δούμε τα αποτελέσματα πιο αναλυτικά

Σπιρουλίνα για τα μάτια σας

Όσο ο πληθυσμός της γης γερνάει, τόσο αυξάνονται οι εκφυλιστικές παθήσεις της ωχράς κηλίδας των οφθαλμών. Η περιοχή αυτή του ματιού ελέγχει την οξεία όραση (η άλλη λέγεται περιφερειακή όραση). Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι η #1 αιτία της απώλειας όρασης στη σημερινή εποχή. Η μεμβράνη της ωχράς κηλίδας περιέχει φυσιολογικά καροτενοειδείς χρωστικές, αν βέβαια λαμβάνουμε αρκετές με τη διατροφή μας. Αυτές οι χρωστικές προστατεύουν τον οφθαλμό από τις βλάβες της υπεριώδους ακτινοβολίας και την οξείδωση των μεμβρανών των λιπιδίων, κατά συνέπεια από την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Τα συστατικά της σπιρουλίνας, όπως η λουτεϊνή και η ξανθοφυλλίνη προλαμβάνουν το καταρράκτη. Πιο συγκεκριμένα η σπιρουλίνα περιέχει 3.750-6.000 μg ζεαξανθίνης, την ώρα που ο κρόκος του αυγού, που θεωρείται και αυτός καλή πηγή αυτής της ουσίας, περιέχει μόνο 200 μg.

Σπιρουλίνα και Διαβήτης

Ο διαβήτης αποτελεί πλέον επιδημία στο δυτικό κόσμο και είναι ένα απαύγασμα της κακής διατροφής, της παχυσαρκίας, της δυσλιπιδαιμίας και της υπέρτασης. Η σπιρουλίνα ωφελεί τους διαβητικούς με τους εξής τρόπους:

• Μειώνει τη συστημική φλεγμονή και τη συνεπακόλουθη ινσουλινοαντίσταση που παρατηρείται στους διαβητικούς.
• Μεταβάλλει το profile των λιπιδίων, μειώνοντας τα τριγλυκερίδια στον ορό και αυξάνωντας τη HDL (καλή χοληστερίνη).
• Βελτιώνει τη διαστολή των αγγείων, γεγονός που οφελεί τους παχύσαρκους αλλά και αυτούς που πάσχουν από υπέρταση.

Σε μια έρευνα του 2001 οι διαβητικοί ασθενείς, στους οποίους χορηγήθηκαν 2 gr σπιρουλίνας ημερησίως, βελτίωσαν τις ποσότητες γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και το δυσλιπιδαιμικό τους profile.

Σπιρουλίνα για τη καρδιά σας

Ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι άρρηκτα συνδεδεμένες καταστάσεις. Βελτιώνοντας το profile των λιπιδίων, ελέγχοντας την υπέρταση και αυξάνοντας την ελαστικότητα των αγγείων, στο τέλος ευνοείται και η καρδιακή λειτουργία. Σε μια άλλη έρευνα σε μεξικανούς ασθενείς, η χορήγηση 4,5 gr σπιρουλίνας οδήγησε σε μείωση των τριγλυκεριδίων και της ολικής χοληστερόλης, αύξησε τη HDL και μείωσε την αρτηριακή πίεση. Η λιπιδαιμική δράση της σπιρουλίνας αποδίδεται στις φυκοκυανίνες που περιέχει, που μειώνει τη δράση του παγκρεατικού ενζύμου λιπάση, με αποτέλεσμα την αποβολή περισσότερων λιπιδίων με τα κόπρανα και όχι την απορρόφηση τους από τον οργανισμό. Τέλος, σε έρευνα σε πειραματόζωα η σπιρουλίνα μείωσε την υπέρταση και την αγγειοσύσπαση σε αρουραίους που ταϊζονταν με φρουκτόζη, ενώ οι υπόλοιποι, στους οποίους δε χορηγήθηκε σπιρουλίνα, παρουσίασαν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα.

Σπιρουλίνα για το συκωτάκι σας

Η συσσώρευση λιπών στο ήπαρ συνδέεται με μεταβολικά σύνδρομα και αυξάνει το κίνδυνο θανατηφόρου καρδιακής νόσου. Η Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD) είναι η πιο κοινή αιτία χρόνιας ηπατικής νόσου στη Βόρεια Αμερική και εξαιρετικά δύσκολη στη ίαση της με τα συμβατικά ιατρικά μέσα. Έρευνες σε πειραματόζωα έδειξαν πως η σπιρουλίνα προστατεύει το ήπαρ, πιθανώς λόγω των αντιοξειδωτικών της ιδιοτήτων. Η σπιρουλίνα έχει τις εξής επιδράσεις στο ήπαρ:

• Αποτρέπει τη συσσώρευση τριγλυκεριδίων στο ήπαρ
• Μειώνει τη οξείδωση των λιπών
• Μειώνει τη φλεγμονή του ήπατος
• Προστατεύει το ήπαρ από βαρέα μέταλλα, όπως υδράργυρος και μόλυβδος

Σπιρουλίνα και εγκέφαλος

Η τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως είναι τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ). Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες έδειξαν να μειώνουν αυτό το κίνδυνο. Όπως έδειξαν δύο έρευνες σε Αμερική και Βρετανία, η σπιρουλίνα μειώνει τη συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων, κατάσταση που προκαλεί αύξηση του κινδύνου για θρομβοεμβολικά επεισόδια, όπως τα ΑΕΕ. Σε μια άλλη έρευνα έγινε συγκριτικός έλεγχος αντιοξειδωτικών τροφών (μύρτιλλα, σπανάκι και σπιρουλίνα), όπου αντλήθηκε το συμπέρασμα πως η σπιρουλίνα ήταν σαφώς ανώτερη από τα υπόλοιπα και είχε το υψηλότερο ποσοστό νευροπροστασίας.

Το οξειδωτικό stress είναι η κύρια αιτία της οργανικής φλεγμονής, που στον εγκέφαλο προκαλεί απώλεια νευρώνων και νευροεκφυλιστικές παθήσεις, όπως τη νόσο του Parkinson και του Alzheimer. Ένα ένζυμο, που αποκαλείται NADPH (αναγωγάση των ριβονουκλεοτιδίων) αποδείχθηκε πως παίζει κάποιο ρόλο σε αυτές τις παθήσεις και η φυκοκυανίνη της σπιρουλίνας έχει τη δυνατότητα να το καταστείλει, μειώνοντας το κίνδυνο σε αυτές τις νόσους της μεγάλης ηλικίας.

Η σχέση σπιρουλίνας και χολερυθρίνης

Η φυκοκυανίνη είναι συγγενής, χημικά, ουσία με τη χολερυθρίνη. Η χολερυθρίνη είναι το χημικό αποτέλεσμα της διάσπασης των ερυθρών αιμοσφαιρίων και τη συναντάμε με τη μορφή του κίτρινου στους μώλωπες, στα ούρα και τον ίκτερο. Όταν ένα νεογνό πάσχει από νεογνικό ίκτερο, τίθεται υπό ειδικούς λαμπτήρες, το φως των οποίων διασπά τη χολερυθρίνη στους ιστούς και της επιτρέπει να αποβληθεί με τα ούρα. Η χολερυθρίνη, σε υγιή επίπεδα, έχει ισχυρή δράση κατά των ελεύθερων ριζών. Μέχρι πρόσφατα, οι επιστήμονες δε γνώριζαν πως η χολερυθρίνη έχει αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές και προστατευτικές προς τις αρτηρίες ιδιότητες. Είναι ο τρόπος της φύσης να προστατεύσει το σώμα μας από την αιμοσφαιρίνη, πριν αυτή συσσωρευτεί και γίνει τοξική για τον οργανισμό. Το ένζυμο NADPH είναι υπεύθυνο για μια σειρά παθολογικών καταστάσεων, όπως το οξειδωτικό stress που προανέφερα καθώς και μια σειρά από άλλες παθήσεις όπως καρδιαγγειακές νόσους, ινσουλινοαντίσταση, καρκίνο, κυστική ίνωση, γλαύκωμα και στυτική δυσλειτουργία. Η χολερυθρίνη έχει την ικανότητα να αντιπαλέψει το NADPH, το ίδιο και η φυκοκυανίνη που περιέχει η σπιρουλίνα.

Συμπέρασμα

Τα επιστημονικά δεδομένα για την ευεργετική δράση της σπιρουλίνας στην υγεία είναι εντυπωσιακά. Είναι ασφαλέστατο τρόφιμο, ακόμα και σε υψηλές δόσεις (800mg/kg), κατάλληλο ακόμα και για το κατοικίδιο σας (σκύλος, γάτα, πουλί, ερπετό και ψάρι). Μας εξοπλίζει με ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα, υγιή καρδιά και αρθρώσεις, λαμπερό δέρμα και αποτοξινωμένο σώμα. Είναι σχεδόν η τέλεια τροφή για όλη την οικογένεια.

Η μόνη προφύλαξη που σας συνιστώ, είναι να αγοράζετε σπιρουλίνα από έμπειρους και καταξιωμένους εμπόρους και εταιρείες, γεγονός που θα σας εξασφαλίσει προϊόν ελεύθερο από τοξίνες και βαρέα μέταλλα, που πιθανόν να υπάρχουν στο νερό όπου αναπτύσσεται το φύκι (αποφύγετε τη κινέζικη γιατί, όπως πάντα, έχουν βρεθεί σε παρτίδες σπιρουλίνας βαρέα μέταλλα). Να αποφεύγεται η χρήση σε άτομα που πάσχουν από μεταβολικές νόσους, όπως φαινυλκετονουρία, ρευματοειδή αρθρίτιδα, πολλαπλή σκλήρυνση και ερυθηματώδη λύκο. Υπάρχει πιθανότητα να διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα και να επιδεινώσει τη νόσο.