Τα άπαντα του Trace

Σε οποιοδήποτε άρθρο, βιβλίο ή video που αφορά τη παρασκευή σαπουνιού όλοι μιλούν για το περιβόητο trace. Πρόκειται για τον εφιάλτη του αρχάριου σαπωνοποιού. Ελαφρύ, μέτριο ή παχύ trace. Σταματάμε να χτυπάμε το σαπούνι μόλις φτάσουμε στο trace.

Τι είναι λοιπόν το trace;

Trace ή ίχνος είναι το σημείο εκείνο κατά τη παρασκευή σαπουνιού όπου η καυστική σόδα και τα έλαια έχουν γαλακτωματοποιηθεί. Μόλις το σαπούνι φτάσει σε ελαφρύ trace θα συνεχίσει να πήζει με την πάροδο του χρόνου και φυσικά τη συνέχιση της ανάδευσης.

Η ανάμιξη της καυστικής σόδας και των ελαίων ξεκινά τη χημική διεργασία της σαπωνοποίησης. Η σαπωνοποίηση λαμβάνει χώρα μόλις τα μόρια ελαίων και σόδας δημιουργήσουν, αφού αντιδράσουν μεταξύ τους, νέα μόρια σαπουνιού. Μόλις λοιπόν τα μόρια σόδας και ελαίων σαπωνοποιηθούν, σχηματίσουν γαλάκτωμα και δε διαχωρίζονται πια έχουμε φτάσει στο trace. Στη φωτό παρακάτω βλέπετε το λάδι να διαχωρίζεται από τη σαπουνόμαζα, γεγονός που σημαίνει πως δεν έχουμε φτάσει σε trace.

Μόλις ρίξουμε τη NaOH στο λαμπερό μίγμα ελαίων αμέσως αυτό θολώνει. Συνεχίζοντας την ανάδευση το θολό μίγμα αποκτά κρεμώδη υφή. Συνήθως αυτή η διαδικασία γίνεται σχετικά γρήγορα, αν χρησιμοποιήσετε stick blender. Χωρίς stick blender η διαδικασία μπορεί να πάρει ώρες ολόκληρες και πάλι να είναι ημιτελής.

Ελαφρύ, μέτριο, παχύ trace

Ελαφρύ trace έχουμε όταν τα έλαια δε διαχωρίζονται πλέον από το σαπουνοπολτό, ο τελευταίος έχει τη μορφή της ζύμης κρέπας, είναι δηλαδή λεπτόρευστος, και μπορούμε πολύ εύκολα να το ρίξουμε στο καλούπι. Το ελαφρύ trace είναι το ιδανικό σημείο για να προσθέσουμε χρωστικές, αρώματα και άλλα πρόσθετα. Δείτε τη φωτό.

Μέτριο trace είναι το αμέσως επόμενο στάδιο που θα συναντήσουμε. Ο σαπουνοπολτός αποκτά την υφή ζύμης για cake, δηλαδή γίνεται πιο παχύρευστος. Ίχνος παραμένει για περισσότερο χρόνο στην επιφάνεια του σαπουνοπολτού. Το μέτριο trace είναι η κατάλληλη στιγμή να ενσωματώσουμε πρόσθετα που θέλουμε να κατανεμηθούν ομοιόμορφα στη μάζα του σαπουνιού όπως σπόρους, αποξηραμένα βότανα κτλ. Δείτε τη φωτό.

Παχύ trace είναι το σημείο εκείνο όπου ο σαπουνοπολτός έχει πήξει αρκετά έως πολύ και πλέον δυσκολευόμαστε να τον δουλέψουμε με το stick blender. Σπάνια φτάνουμε ηθελημένα σε παχύ trace και αυτό περισσότερο για να δουλέψουμε με τεχνοτροπίες στο σαπούνι. Δείτε τη φωτό.

Παράγοντες που επηρεάζουν το trace

1. Τα stick blender. Αν δεν είστε σίγουροι για τους χρόνους ή για το πως θα αντιδράσει το μίγμα σας μεταχειριστείτε το stick blender με φειδώ. Μόλις φτάσετε σε ελαφρύ trace και προσθέσετε τα υπόλοιπα υλικά ανακατέψτε το μίγμα με έναν αυγοδάρτη, μέχρι να φτάσετε στην επιθυμητή υφή.
2. Μερικά αρώματα μπορεί να επιταχύνουν το trace. Αν δουλεύετε με υλικά που δεν έχετε ξαναχρησιμοποιήσει και δε ξέρετε πως θα αντιδράσουν χρησιμοποιήστε αυγοδάρτη.
3. Μόλις φτάσετε σε ελαφρύ trace προσθέστε πρώτα χρωστικές και άλλα πρόσθετα και αφήστε τελευταίο το άρωμα. Έτσι θα έχετε περισσότερο χρόνο στη διάθεση σας για να αντιμετωπίσετε τυχόν "κακές συμπεριφορές" από μέρους του σαπουνιού σας.
4. Οι άργιλοι επίσης επιταχύνουν το trace. Γιαυτό συνήθως τους διαλύουμε πρώτα σε λίγο νερό, ώστε να μετριάσουμε τη τάση τους να απορροφούν υγρασία από το σαπουνοπολτό επιταχύνοντας το trace.
5. Η σύσταση του μίγματος καθορίζει το χρόνο άφιξης trace. Αν χρησιμοποιήσουμε πολλά στερεά έλαια και βούτυρα το trace θα φτάσει πολύ πιο σύντομα από ότι αν μεταχειριστούμε ρευστά λάδια.
6. Θερμοκρασία. Υψηλότερες θερμοκρασίες τείνουν να επιταχύνουν το μέτριο και παχύ trace.
7. Μείωση του νερού της συνταγής θα έχει σαν αποτέλεσμα την επιτάχυνση του trace. Αυτό συχνά γίνεται για να πάρουμε πιο σκληρή μπάρα σαπουνιού με μικρότερο χρόνο ωρίμανσης. Γιαυτό θεωρείται τεχνική που δε θα πρέπει να εφαρμόζεται από αρχάριους σαπωνοποιούς.
8. Η προσθήκη κρύων υλικών στο ελαφρύ trace, όπως γάλα, μπορεί να επιταχύνει δραματικά το trace.
9. Το ποσοστό υπερλίπανσης. Αύξηση του ποσοστού υπερλίπανσης, δηλαδή του ποσοστού των ελαίων που θα παραμείνουν ασαπωνοποίητα, επιβραδύνει το χρόνο trace και μας δίνει πιο μαλακή μπάρα σαπουνιού. Ποσοστό υπερλίπανσης έως 5% θεωρείται αρκετό και επιθυμητό, οτιδήποτε υπερβολικό μπορεί να έχει άσχημες επιπτώσεις στο σαπούνι μας σε βάθος χρόνου, όπως ταγγισμένα ασαπωνοποίητα έλαια που θα δώσουν στο σαπούνι δύσοσμες κηλίδες στις αποχρώσεις της σκουριάς, καταστρέφωντας το ουσιαστικά.

Υπερλίπανση πάνω από 5% επιδιώκουμε στο σαπούνι με 100% λάδι καρύδας. Διαβάστε περισσότερα εδώ.