Πρόπολη, άγνωστη και θαυματουργή

Η πρόπολη είναι μια ουσία που παρασκευάζεται από τις μέλισσες, οι οποίες την τοποθετούν "προ της πόλεως τους", εξού και η ονομασία. Συγκεντρώνοντας αδιάκοπα ρητίνες από συγκεκριμένα φυτά και από το φλοιό ορισμένων δένδρων παρασκευάζουν την πρόπολη, για να προστατεύσουν την κυψέλη από εισβολείς και μολύνσεις.

Η πρόπολη προσφέρει απλόχερα στον άνθρωπο τις σπουδαίες θεραπευτικές της ιδιότητες. Να τη γνωρίσουμε λοιπόν.

Χρήσεις της πρόπολης κατά την αρχαιότητα
Η πρόπολη είναι γνωστή από την αρχαιότητα όπου αναφερόταν και ως "μαύρο κερί". Οι πολιτισμένοι λαοί του αρχαίου κόσμου, Έλληνες, Αιγύπτιοι, Ρωμαίοι και Άραβες, τη γνώριζαν και τη επωφελούνταν από τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Ο Ιπποκράτης συνιστούσε επάλειψη με πρόπολη για την επούλωση των πληγών. Στη Ρώμη η πρόπολη πωλούνταν πιο ακριβά από το μέλι και κάθε Ρωμαίος λεγεωνάριος την είχε μαζί του κατά τη διάρκεια στρατιωτικών εκστρατειών. Για τους Αιγύπτιους, όπου οι μέλισσες είχαν μεγάλη θρησκευτική και πολιτιστική σημασία, θεωρούταν ιδιοκτησία του εκάστοτε Φαραώ και συμβόλιζαν τη γενναιότητα, η πρόπολη είχε ιδιαίτερη θέση. Χρησιμοποιούνταν από τους ιερείς στη θεραπευτική, για μεγάλη ποικιλία ασθενειών καθώς επίσης στην ταρρίχευση πτωμάτων. Ο φημισμένος Άραβας φιλόσοφος και γιατρός Αβικέννας (Abu Ali Sina, 980 - 1037), είχε παρατηρήσει ότι η πρόπολη δρούσε αποτελεσματικά στους τραυματισμούς από βέλη και σπαθιά, κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων.

Ιδιότητες της Πρόπολης
Η πρόπολη έχει πολλές βιολογικές και φαρμακολογικές ιδιότητες. Τα φλαβονοειδή και η συγκέντρωση της σε αρωματικά μόρια είναι η αρχή της αντιβακτηριδιακής, αντιιικής, αντιμυκητισιακής, αντιπαρασιτικής, αντιφλεγμονώδης, αναισθητικής και επουλωτικής της δράσης. Οι μέλισσες συλλέγουν ρητινώδεις ουσίες και βάλσαμα από συγκεκριμένα φυτά και δέντρα, όπως ιτιές, κουμαριές, λεύκες, καστανιές, πέυκα, ευκάλυπτους, τις αναμιγνύουν με κερί και γύρη, και με την προσθήκη ενζύμων και ιχνοστοιχείων, δημιουργείται η πρόπολη την οποία χρησιμοποιούν σα δομικό υλικο για 2 βασικούς σκοπούς:
Ο πρώτος είναι για την δημιουργία μιας πάστας, με την οποία γεμίζουν όλα τα ανοίγματα, οπές και ρωγμές από τις οποίες μπορεί να εισέλθει ξένο, ως προς το μελίσσι, σώμα. Αυτό μπορεί να είναι νερό, σκόνη ή κάποιο οργανικό υπόλειμμα που προέρχεται από το εξωτερικό περιβάλλον ή και κάποιος ξένος οργανισμός, όπως μια πεταλούδα, μια σφήκα, ένα σαλιγκάρι ή ακόμη και ένα ποντίκι. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την χρήση της πρόπολης σαν εναν αντιμικροβιακό και αδιάβροχο "στόκο", με τον οποίο η μέλισσα επιδιορθώνει το σπίτι της.

Ο δεύτερος και σημαντικότερος λόγος είναι για να επιτρέπει στη μέλισσα να "βαλσαμώσει" το πτώμα οποιουδήποτε εισβολέα καταφέρει να εισέλθει στο μελίσσι. Ο εισβολέας είναι σίγουρο πως θανατωθεί από τις μέλισσες-φύλακες, όμως είναι αδύνατον να μεταφερθεί το πτώμα του έξω από το μελίσσι. Το εσωτερικό του μελισσιού είναι και πρέπει να διατηρείται πιο αποστειρωμένο απο την αίθουσα του χειρουργείου και για τον λόγο αυτό πρέπει να αποτραπεί η αποσύνθεση του πτώματος και η εξάπλωση των μικροβίων που αυτό μεταφέρει. Είναι χαρακτηριστικό οτί ένα πτώμα που βαλσαμώνεται με πρόπολη μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα της τάξης των 3-5 χρόνων, ίσως και παραπάνω.
Άλλοι λόγοι, είναι η λείανση μυτερών εξογκωμάτων μέσα στο μελίσσι και ως προστατευτικό, αντιβακτηριδιακό επίχρισμα στα κελιά, όπου θα τοποθετήσει η βασίλισσα τα αυγά της. 

Χημική Σύσταση
Η πρόπολη περιέχει κυρίως ρητίνη (55%), κερί (30%), αιθέρια έλαια (10%) και γύρη (5%). Τα υπόλοιπα συστατικά της είναι αρωματικές ουσίες, σάκχαρα, βάλσαμα, τερπένια, αλειφατικά οξέα και τους εστέρες τους, φλαβόνες, ανόργανες ουσίες, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και άλλα γνωστά και άγνωστα συστατικά όπως αμινοξέα, ιχνοστοιχεία, βιοφλαβίνες, βιταμίνη Α, βιταμίνη Β1, βιταμίνη Β2, βιταμίνη Β3, ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο, ψευδάργυρο, πυρίτιο, κάλιο, φώσφορο κλπ.

Φυσικές Ιδιότητες
Το χρώμα της πρόπολης εξαρτάται από την φυτική της σύσταση. Συνήθως είναι κιτρινοπράσινο, καστανό μέχρι σκούρο καφέ. Είναι αδιάλυτη στο νερό αλλά διαλυτή στην αλκοόλη, στη βενζίνη και σε διάλυμα καυστικού νατρίου (NaOH). Σε θερμοκρασίες πάνω από 25°C είναι μαλακή, εύκαμπτη και κολλάει στα χέρια, ενώ σε θερμοκρασίες κάτω από 15°C γίνεται σκληρή και εύθραυστη.



Επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό
Η πρόπολη έχει βακτηριοστατικές και βακτηριοκτόνες ιδιότητες, σχεδόν ισοδύναμες με τα αντιβιοτικά. Περιέχει σε μεγάλες συγκεντρώσεις φλαβόνες, φλαβονόλες και φλαβονόνες οι οποίες επιδρούν στον οργανισμό με διαφόρους τρόπους. Έχουν αντιφλεγμονώδη δράση στις αρθρώσεις, στο δέρμα και τους βλεννογόνους ιστούς και προστατεύουν τη βιταμίνη C από οξείδωση. Έχουν ευεργετική επίδραση στα τριχοειδή αγγεία και παρατείνουν τη δράση της αδρεναλίνης. Βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος στα τριχοειδή αγγεία, έχουν αντιβακτηριδιακή δράση στα gram+ και gram- βακτήρια καθώς και αντισηπτική δράση.
Χρησιμοποιείται στη θεραπεία τραυμάτων των αναπνευστικών οργάνων, της στοματικής κοιλότητας και άλλων περιοχών του ανθρώπινου σώματος. Επίσης είναι πολύ αποτελεσματική στην υγιεινή της στοματικής κοιλότητας, υπό μορφή στοματικών πλύσεων, όπου καταπολεμά τις διάφορες λοιμώξεις και την κακοσμία. Βοηθάει στην θεραπεία των συμπτωμάτων του κρυολογήματος, του πονόλαιμου, χρόνιας φαρυγγίτιδας, άφθων του στόματος, γαστρεντερίτιδας, κολίτιδας, έλκους του στομάχου, αλλά και σε προβλήματα του προστάτη αδένα. Επίσης η πρόπολη χρησιμοποιείται κατά του χρόνιου κνησμού, για τη θεραπεία της τοπικής ερυθρότητας του δέρματος και των δερμομυκητιάσεων. Βοηθά στην αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και της αγκυλωτικής σπονδυλίτιδας. Βάμμα πρόπολης, σε αναλογία 50%, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της χρόνιας ωτίτιδας. Η πρόπολη έχει τοπικά αναισθητικά χαρακτηριστικά χάρη στα αιθέρια έλαια, τα οποία σύμφωνα με ορισμένες μελέτες είναι 3 φορές ισχυρότερα από τα αναισθητικά.
Μια πιθανή εξήγηση της αντιφλεγμονώδους δράσης της πρόπολης είναι η αναστολή της σύνθεσης της προσταγλανδίνης, που είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση της φλεγμονής. Έχει αποδειχτεί η ισχυρή της δράση έναντι των ιών της πολιομυελίτιδας, του έρπητα (άκρως αποτελεσματική η δράση της στην ίαση, στην επούλωση των τραυμάτων που σχετίζονται με τον ιό και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του), της αδενίτιδας, της μυκητώδους στοματίτιδας, έχει ισχυρή δράση έναντι του βακτηρίου της φυματίωσης και βοηθάει στην αναγέννηση  των ιστών. Είναι μια ανώτερη και αστείρευτη πηγή ενέργειας και αντοχής, δυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και έχει μερίδιο ευθύνης στην έμφυτη αλλά και την επίκτητη ανοσία.

Πιο αναλυτικά, η πρόπολη καταπολεμά:

1. Ηλιακά και θερμικά εγκαύματα
2. Έλκη και τραύματα
3. Παθήσεις και φλεγμονές οφθαλμών
4. Ελκώδης ουλίτιδα και στοματίτιδα
5. Λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος
6. Ασθμα
7. Χρόνια πνευμονία
8. Φαρυγγίτιδα
9. Γρίπη και κρυολόγημα
10. Ωτίτιδα
11. Καταπολέμηση ιών και μηκύτων
12. Δερματοπάθειες και έκζεμα
13. Αλλεργίες
14. Παγκρεατίτιδα
15. Έλκος στομάχου
16. Ρευματοειδής αρθρίτιδα 
17. Γυναικολογικές παθήσεις
18. Προστατικές παθήσεις

Συμπερασματικά, η πρόπολη είναι περισσότερο αποτελεσματική από την πενικιλλίνη και από πολλά σύγχρονα αντιβιοτικά, καθώς βακτήρια και μικρόβια δεν μπορούν να αντέξουν στην ισχυρότατη δράση της. Τέλος να επισημανθεί πως μια μικρή μερίδα ανθρώπων είναι αλλεργικοί στα προϊόντα της μέλισσας και πριν τη χρήση τους καλό θα ήταν να συμβουλευτούν το γιατρό τους ή να αποφύγουν προληπτικά τη χρήση της εντελώς. Τη πρόπολη τη συναντούμε σε καλλυντικά, lotion, κρέμες προσώπου, θεραπευτικές αλοιφές, σαπούνια, σαμπουάν αλλά και σε οδοντόκρεμες.


Credits: webmd, wikipedia, apivita.com