Πως φτιάχνω μια καλλυντική κρέμα

Το να φτιάξουμε τη δική μας ενυδατική, προστατευτική ή θεραπευτική κρέμα στο σπίτι δεν είναι και τόσο δύσκολη υπόθεση, αρκεί να γνωρίζουμε ποιά διαδικασία πρέπει να ακολουθήσουμε και τι υλικά να βάλουμε.

Μπορούμε να ελέγξουμε τη ποιότητα των συστατικών που θα προσθέσουμε και να επιβλέψουμε τη παρασκευή, κερδίζοντας τη χαρά της δημιουργικότητας με άμεσα οφέλη για την υγεία, την ομορφιά και το πορτοφόλι μας. Μια κρέμα αποτελείται κατά βάση από το λιπαρό κομμάτι, το υδατικό κομμάτι και το γαλακτωματοποιητή, που τα ομογενοποιεί.

1. Η λιπαρή φάση

Περιλαμβάνει τα υλικά που περιέχουν λιπαρά οξέα, όπως λίπη, έλαια και βούτυρα.

2. Η υδατική φάση

Περιλαμβάνει τα υδαρή υλικά, όπως νερό (παντα αποσταγμένο), εκχυλίσματα και εγχύματα βοτάνων (διαβάστε περισσότερα εδώ), ανθόνερα, χυμούς ή ουσίες σε μορφή υδατικού gel (πχ. gel αλόης).

3. Ο γαλακτωματοποιητής

Είναι μια ουσία που κύριο σκοπό έχει να ομογενοποιήσει τη λιπαρή με την υδατική φάση του καλλυντικού. Χρησιμοποιούνται συνηθέστερα το μελισσοκέρι, η λανολίνη, το emulsifying wax, το στεατικό οξύ, η λεκιθίνη και άλλες συνθετικές ουσίες.

Διαβάστε περισσότερα σχετικά με τη γαλακτωματοποίηση κάνοντας click εδώ.

Σημείωση #1: Το μελισσοκέρι ΔΕΝ είναι καθαρός γαλακτωματοποιητής. Δεν έχει την ικανότητα να απορροφήσει λάδι και νερό, ώστε να προκύψει ένα γαλακτωματοποιημένο προϊόν. Είναι ένα θαυμάσιο υλικό που χρησιμοποιείται συνδυαστικά με τον εκάστοτε γαλακτωματοποιητή για να πυκνώσει τη κρέμα και να της χαρίσει τις ευεργετικές του ιδιότητες.

Σημείωση #2: Ο βόρακας θεωρείται γαλακτωματοποιητής και συντηρητικό μαζί. Σε καμία όμως περίπτωση να μη το βάζετε στα καλλυντικά σας γιατί μπορεί να προκαλέσει δερματικούς ερεθισμούς.

4. Τα πρόσθετα

Επιπλέον προσθήκες σε μια κρέμα μπορεί να είναι αιθέρια έλαια, αρώματα, χρωστικές ουσίες, βιταμίνες, συντηρητικά κτλ.

Τα ανώτατα επιτρεπτά όρια για τα αιθέρια έλαια είναι:

• Κρέμα προσώπου: 1%, περίπου 25 σταγόνες ανά 100 ml κρέμας
• Κρέμα σώματος: 2,5%, περίπου 60 σταγόνες ανά 100 ml κρέμας

Υπάρχουν δύο τύποι κρέμας:

Water in oil

Σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν οι λεγόμενες "βαριές" κρέμες (Barrier cream). Αυτές είναι συνήθως προστατευτικές κρέμες (πχ. κρέμα χεριών, κρέμα νυκτός, αντιηλιακή κρέμα κτλ.), που αφήνουν ένα film λιπιδίων πάνω στην επιδερμίδα και "κλειδώνουν" την υγρασία ώστε να μη ξεφεύγει από την επιδερμίδα, για όσο χρόνο παραμένει πάνω σε αυτή. Σε αυτό τον τύπο κρέμας τα έλαια καταλαμβάνουν μεγάλο ποσοστό και είναι επιτακτική η ανάγκη για προσθήκη κάποιου συντηρητικού, για να μη οξειδωθούν. Ενδείκνυνται ιδιαίτερα για πολύ ξηρές και αφυδατωμένες επίδερμίδες και αντενδείκνυται για λιπαρές. Ένα αρνητικό αυτού του τύπου κρέμας είναι οτί δεν αφήνει την επιδερμίδα να αναπνεύσει και να αποβάλλει τις τοξίνες του οργανισμού. Επίσης ελλοχεύει ο κίνδυνος να φράξουν οι πόροι του δέρματος και να εμφανιστούν μαύρα στίγματα και σπυράκια.

Oil in water

Η δεύτερη κατηγορία αφορά κρέμες με πιο αραιά και δροσερή υφή (πχ. ενυδατικό γαλάκτωμα σώματος, ελαφριά κρέμα ημέρας κτλ.) οι οποίες ξεπλένονται εύκολα με το νερό. Εδώ υπερισχύει το νερό και τα έλαια προστίθενται σε μικρότερο ποσοστό. Αυτά τα γαλακτώματα είναι πιο ελαφρά, απορροφώνται πιο εύκολα και χρειάζονται λιγότερα συντηρητικά, γιατί περιέχουν λιγότερα έλαια. Αυτός ο τύπος κρέμας επιτρέπει στην επιδερμίδα να αναπνεύσει.
Διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη χημεία των καλλυντικών στα παρακάτω άρθρα:

• Το σύστημα HLB
• Χειροποίητα καλλυντικά· Γαλακτωματοποίηση και άλλα
• Γιατί θερμαίνω τις φάσεις των καλλυντικών στους 70°C;

Υλικά και εξοπλισμός
Θα χρειαστούμε:

• 2 πυρίμαχα δοχεία
• 2 Θερμόμετρα εργαστηρίου
• Ζυγαριά
• Σκεύος bain marie
• Mixer χειρός
• Σπάτουλα
• Δοσομετρητές (κούπες και κουταλάκια)
• Βάζα αποθήκευσης

Τα σκεύη που χρησιμοποιούμε κατά τη παρασκευή και αποθήκευση των προϊόντων είναι πάντα αποστειρωμένα. Αναφέρομαι σε οτιδήποτε θα έρθει σε επαφή με τη κρέμα, όπως τα δοχεία, οι δοσομετρητές, το mixer και το βάζο αποθήκευσης.

Η παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών θα καταστρέψουν τη κρέμα μας, θα μειώσουν τη διάρκεια ζωής της και το κυριότερο μπορεί να μας προκαλέσουν δερματικούς ερεθισμούς και μολύνσεις. Η αποστείρωση επιτυγχάνεται με ολιγόλεπτο βρασμό σε απλό νερό βρύσης.

Ζύγισμα υλικών

Ζυγίζουμε και μετρούμε τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε ξεχωριστά. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ζυγαριά ακριβείας, ογκομετρικά δοχεία ή βαθμονομημένη σύριγγα. Βάζουμε τα υλικά της λιπαρής φάσης στο ένα δοχείο και τα υλικά της υδατικής φάσης στο άλλο δοχείο.

Θέρμανση

Λιώνουμε τα λιπαρά υλικά σε bain marie, έχωντας μέσα το θερμόμετρο εργαστηρίου. Θερμαίνουμε και τα υλικά της υδατικής φάσης και ελέγχουμε τη θερμοκρασία με το άλλο θερμόμετρο. Και τα δύο πρέπει να φτάσουν σε θερμοκρασία 70°C και να παραμείνουν εκεί για 15-20 λεπτά, πριν γίνει η ανάμιξη. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για να γίνει σωστά η γαλακτωματοποίηση της κρέμας, ούτε να σβωλιάσει αλλά ούτε και να νερουλιάσει.

Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη χημεία της κρέμας και τη σημασία των 70°C κάνοντας click εδώ.

Ανάμιξη των δύο φάσεων

Μόλις τα μίγματα της λιπαρής και τη υδατικής φάσης φτάσουν τους 70°C τα αποσύρουμε από το bain marie, βγάζουμε τα θερμόμετρα και τα αναμιγνύουμε, ρίχνωντας ΠΑΝΤΑ την υδατική φάση μέσα στη λιπαρή. Ανακατεύουμε καλά με το mixer χειρός για μερικά λεπτά. Το μίγμα μας μπορεί να αφρίσει σε αυτή τη φάση, είναι φυσιολογικό.

Καλό είναι να έχουμε ένα μπωλ γεμάτο με νερό και πάγο, ώστε να βυθίσουμε μέσα το σκεύος με το μίγμα για να κατεβάσει θερμοκρασία ή το τοποθετούμε για μερικά λεπτά στο ψυγείο. Το ιδανικό σενάριο είναι να την αφήσετε να κρυώσει χωρίς να παρέμβετε, εκτός αν φτιάχνετε body butter, όπου χρειάζεται να πέσει η θερμοκρασία γρήγορα, για να μη κάνει σβώλους το προϊόν μας.

Συνεχίζουμε και ανακατεύουμε με το mixer ανά διαστήματα 3-4 λεπτών. Το μίγμα αρχίζει να αποκτά υφή κρέμας.

Προσθήκη άλλων συστατικών

Αφήνουμε το μίγμα να κατεβάσει θερμοκρασία στους 35°C και τότε ρίχνουμε τα πρόσθετα υλικά που επιλέξαμε. Ανακατεύουμε καλά να ενωθούν όλα μαζί. Η κρέμα θα σφίξει όταν κρυώσει. Γιαυτό σε αυτό το σημείο τη τοποθετούμε με μια σπάτουλα στο αποστειρωμένο βαζάκι που επιλέξαμε και την αφήνουμε να κρυώσει τελείως. Χτυπάμε το βαζάκι ελαφρά πάνω στο πάγκο για να "κάτσει" και να μην έχει κενά. Κολλάμε ετικέττα με το περιεχόμενο και την ημερομηνία παρασκευής.

Σημειώσεις

• Η διαδικασία παρασκευής μιας κρέμας είναι σχετικά απλή υπόθεση. Ξεκινήστε τα "πειράματα" με μικρές ποσότητες και αν σας ικανοποιήσει το αποτέλεσμα φτιάχνετε μεγαλύτερη δόση.
• Οι κρέμες που φτιάχνετε στο σπίτι είναι απόλυτα φυσικά προϊόντα, χωρίς χημικά συντηρητικά και κατ'επέκταση δεν έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής. Σε κανονικές θερμοκρασίες θα σας κρατήσουν για 6 μήνες. Το καλοκαίρι να τις φυλάσσετε στο ψυγείο.
• Η βιταμίνη C, αν και είναι θαυμάσια για την επιδερμίδα, καλό είναι να αποφεύγεται. Οξειδώνεται πάρα πολύ εύκολα, με αποτέλεσμα να χαλάει γρήγορα τη κρέμα μας.
• Το αιθέριο έλαιο tea tree είναι φυσικό συντηρητικό, γιατί είναι αντιβακτηριδιακό. Καταπολεμά τους παθογόνους μικροοργανισμούς που μπορεί να αναπτυχθούν μέσα στη κρέμα σας και να τη καταστρέψουν.
• Φυσικό συντηρητικό των καλλυντικών είναι η βιταμίνη Ε. Αποτρέπει την οξείδωση των λιπαρών οξέων των ελαίων της συνταγής.
• Τα μυστικά της επιτυχίας μιας σπιτικής κρέμας είναι τα σωστά υλικά, στις σωστές αναλογίες, στη σωστή θερμοκρασία και με το σωστό χτύπημα. Άλλωστε για χημεία μιλάμε και στη χημεία η ακρίβεια παίζει το μεγαλύτερο ρόλο.
• Αν φτιάχνετε κρέμες και lotion για τη περιποίηση της βρεφικής και της παιδικής επιδερμίδας, μη προσθέτετε καθόλου αιθέρια έλαια και αρώματα. Χρησιμοποιήστε καλύτερα εγχύματα βοτάνων, που γνωρίζετε τις ιδιότητες τους.

Credits: glenbrookfarm.com, makingcosmetics.com, myhomemadebeauty.com