Χειροποίητα καλλυντικά· Γαλακτωματοποίηση και άλλα

Έχουμε μιλήσει στο παρελθόν για το τρόπο παρασκευής καλλυντικών κρεμών και έχουμε ήδη αναφερθεί στον όρο "γαλακτωματοποιητές". Σήμερα θα πούμε μερικά πράγματα παραπάνω για αυτούς καθώς και για μερικές ακόμα διαδικασίες που περιλαμβάνει η παρασκευή μιας καλλυντικής κρέμας.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες το λάδι και το νερό δεν ενώνονται. Θυμηθείτε το καντηλάκι στο εικονοστάσι. Νερό από κάτω, λάδι από πάνω και το φυτιλάκι να καίει. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει σε μια κρέμα που περιέχει λάδι και νερό αλλά όχι γαλακτωματοποιητή. Μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται, από την ανάδευση, πως τα υλικά έχουν ενωθεί, όμως όταν περάσει η ώρα και "καθίσει" το μίγμα αρχίζει να διαχωρίζεται στα επιμέρους συστατικά του, δηλαδή σε λάδι και νερό.

Λίγη "μπακαλίστικη" χημεία
Το νερό έχει πολικούς δεσμούς, το λάδι από την άλλη μη πολικούς, και επειδή ως γνωστόν τα "όμοια διαλύουν τα όμοια", οι πολικοί διαλύτες διαλύουν τα πολικά μόρια και οι μη πολικοί διαλύτες διαλύουν τα μη πολικά μόρια. Αποτέλεσμα του παραπάνω αξιώματος είναι το λάδι να επιπλέει πάνω στο νερό, όταν δεν είναι παρούσα κάποια ουσία που θα διαλύσει τους δεσμούς αυτούς και θα αναμίξει αυτά τα δύο στοιχεία, δηλαδή ενός γαλακτωματοποιητή. Ο γαλακτωματοποιητής είναι μια ουσία που είναι ταυτόχρονα λιπόφιλη και υδρόφιλη και δημιουργεί γαλάκτωμα, δηλαδή ενώνει τα δύο αυτά στοιχεία σε ένα σταθερό μίγμα. Γιατί είναι αυτό σημαντικό;

Η ανάμιξη ελαίων, νερού, γαλακτωματοποιητή και άλλων πρόσθετων ουσιών είναι αυτή που θα σας βοηθήσει να παρασκευάσετε ένας κρεμώδες προϊόν ή γαλάκτωμα που είναι η βάση της γνώσης της παρασκευής καλλυντικών.

Μορφές γαλακτωματοποιητών

Οι διάφοροι γαλακτωματοποιητές απαντώνται στο εμπόριο σε νιφάδες, κόκκους (pellets) ή σε υγρή μορφή. Αυτοί που είναι σε κόκκους ή νιφάδες προϋποθέτουν λιώσιμο και μετά προσθήκη στο μίγμα ενώ αυτοί σε υγρή μορφή προστίθενται όπως έχουν.
Η λεκιθίνη, που προέρχεται από τον κρόκο του αυγού, είναι ένας γνωστός γαλακτωματοποιητής στη φύση. Κάπως έτσι προκύπτει στη μαγειρική η μαγιονέζα και οι άλλες σάλτσες που περιέχουν κρόκους αυγών. Η παρασκευή κρεμών και lotion λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Μόνο που σε αυτή τη περίπτωση χρησιμοποιούμε άλλα υλικά για να φτιάξουμε το πολυπόθητο γαλάκτωμα. Ο γαλακτωματοποιητικός κήρος ή αλλιώς emulsifying wax είναι ένα συστατικό που δημιουργήθηκε για αυτό το λόγο. Περιέχει ακριβώς τη σωστή ποσότητα κήρου και γαλακτωματοποιητή ώστε να παραχθεί ένα σταθερό γαλάκτωμα και χρησιμοποιείται ευρέως σε απλές καλλυντικές παρασκευές. Είναι ένα συστατικό που ενδείκνυται για αρχάριους γιατί είναι απλό και εύκολο στη χρήση.

Τι χρειαζόμαστε για να επιτύχουμε γαλακτωματοποίηση
Χημικός γαλακτωματοποιητής· Η επιλογή του κατάλληλου γαλακτωματοποιητή στη σωστή ποσότητα είναι το στοιχείο-κλειδί στη παρασκευή καλλυντικών.
Θερμική γαλακτωματοποίηση· Τα συστατικά της κρέμας πρέπει να θερμανθούν σε ένα σημείο ώστε να επιτευχθεί η γαλακτωματοποίηση.
Μηχανική γαλακτωματοποίηση· Τα συστατικά της κρέμας πρέπει να αναδευτούν καλά, ώστε να επιτευχθεί πλήρης γαλακτωματοποίηση.

Κρέμες vs Lotion

Χονδρικά οι κρέμες περιέχουν κατά τα ⅔ περίπου λιπαρή φάση και κατά το ⅓ υδατική φάση. Οι lotion αντίστοιχα περιέχουν κατά τα ⅔ υδατική φάση και κατά το ⅓ λιπαρή φάση. Η ποσότητα του γαλακτωματοποιητή εξαρτάται από τα συστατικά της συνταγής, αλλά σε γενικές γραμμές θα χρειαστείτε ένα 5-10% επί του βάρους των ελαίων αν χρησιμοποιήσετε emulsifying wax και ένα 15-20% αν χρησιμοποιήσετε κάποιο άλλο, όπως το polysorbate 20.
Οι γαλακτωματοποιητές έχουν διαφορετική ισχύ ή αλλιώς τιμές HLB (Hydrophilic - Lipophyllic Balance), στη γλώσσα μας θα μεταφραζόταν περίπου σαν τιμή "υδρόφιλης - λιπόφιλης ισορροπίας". Η επιλογή του κατάλληλου γαλακτωματοποιητή εξαρτάται από την τιμή HLB. Διαβάστε περισσότερα για το σύστημα HLB εδώ.

Επιλογή ελαίων
Υπάρχουν τα λεγόμενα "βαριά" και "ελαφρά" έλαια από τα οποία μπορείτε να επιλέξετε για να παρασκευάσετε το γαλάκτωμα σας. Τα βαριά έλαια, όπως το ελαιόλαδο, το λάδι κάνναβης, το έλαιο avocado κτλ., είναι καταλληλότερα για πιο βαριές, χειμωνιατικες κρέμες ενώ τα ελαφριά, όπως το σταφυλοκουκουτσέλαιο, το λάδι αμύγδαλο, το βερίκοκο και το fractionated λάδι καρύδας, ταιριάζουν περισσότερο σε ανάλαφρες καλοκαιρινές lotion.

Πηκτικά μέσα
Μερικές φορές χρειάζεται να προσθέσουμε κάποιο πηκτικό παράγοντα ώστε να πετύχουμε και να διατηρήσουμε την υφή που επιθυμούμε, να αυξήσουμε το ιξώδες και να μειώσουμε τη λιπαρή αίσθηση των ελαίων πάνω στο δέρμα. Συνηθέστερα χρησιμοποιούνται φυσικές γόμες και άμυλα, όπως η γόμμα ξανθάνη, σε αναλογίες 1-5%.

Συντήρηση του γαλακτώματος

Το τελευταίο και απαραίτητο βήμα στη παρασκευή καλλυντικών κρεμών είναι το συντηρητικό. Η κρέμα ή το γαλάκτωμα περιέχουν λάδι και νερό, άρα θα πρέπει να προστατεύσουμε και τα δύο. Οι λιπαρές ουσίες οξειδώνονται όταν έρχονται σε επαφή με τον ατμοσφαιρικό αέρα και κατά συνέπεια θα πρέπει αν χρησιμοποιήσουμε κάποιον αντιοξειδωτικό παράγοντα. Η βιταμίνη Ε και το εκχύλισμα δενδρολίβανου είναι κατάλληλες ουσίες για αυτό το σκοπό και χρησιμοποιούνται σε ποσοστό 0,2-0,5% στη λιπαρή φάση.
Το νερό είναι επιρρεπές σε βακτηριακή επιμόλυνση και μύκητες και χρειάζεται προστασία εξίσου. Συνήθως για αυτή τη δουλειά χρησιμοποιούνται από τη βιομηχανία τα parabens, για τα οποία έχουμε ήδη μιλήσει. Εσείς θα βολευτείτε με εκχύλισμα από grapefruit (GSE), το οποίο πάλι δεν αποτελεί ιδανική λύση αλλά είναι κάπως καλύτερο από τα υπόλοιπα χημικά. Προστίθεται στις προτεινόμενες δοσολογίες στην υδατική φάση της κρέμας.

Φάσεις παρασκευής γαλακτώματος
Λιπαρή φάση: Σε αυτή τη φάση αναμιγνύουμε όλα τα υλικά που ανήκουν στη λιπαρή φάση, δηλαδή έλαια, βούτυρα, γαλακτωματοποιητής, πηκτικά μέσα και λιποδιαλυτές ουσίες. Το μίγμα αυτό θα θερμανθεί σε bain marie ως τους 70°C.
Υδατική φάση: Σε αυτή τη φάση ανήκουν τα υπόλοιπα υδατικά συστατικά της κρέμας, δηλαδή νερό, gel ή χυμός αλόης, ανθόνερα, εγχύματα και τα υπόλοιπα υδατοδιαλυτά συστατικά. Το μίγμα αυτό θα θερμανθεί σε bain marie ως τους 70°C.
Τελική φάση: Σε αυτή τη φάση θα προστεθούν τα συστατικά που δε πρέπει να θερμανθούν πολύ, δηλαδή αιθέρια έλαια, αρώματα, πρωτεΐνες, συντηρητικά και άλλα θερμοευαίσθητα συστατικά. Προστίθενται όταν το μίγμα έχει πέσει σε θερμοκρασία 45-50°C.
Διαβάστε αναλυτικά πως παρασκευάζουμε μια καλλυντική κρέμα κάνοντας click εδώ.

Σημειώσεις
Η καθαριότητα είναι ολόκληρη η αρχοντιά. Δε χρησιμοποιούμε κανένα σκεύος, δοχείο, mixer, κουταλάκι ή οτιδήποτε άλλο έρθει σε επαφή με το μίγμα μας αν δε το έχουμε πλύνει και αποστειρώσει πρώτα.
Να θυμάστε να προσθέτετε το κατάλληλο συντηρητικό στη κατάλληλη φάση. Τα λιποδιαλυτά συντηρητικά μπαίνουν στη λιπαρή φάση και αντίστοιχα τα υδατοδιαλυτά στην υδατική φάση.
Η μικρότερη σε ποσότητα φάση μπαίνει στη μεγαλύτερη με συνεχή ροή και σταθερή ανάδευση, καθώς το μίγμα θα κρυώνει σταδιακά.
Η απόκτηση εμπειρίας και ευχέρειας στη παρασκευή γαλακτωμάτων είναι μια πρόκληση που επιτυγχάνεται μόνο μέσω της διαρκούς εξάσκησης, πειραματισμού, παρατήρησης και σημειώσεων. Καλό ταξίδι!

Credits: naturalbeautyworkshop, diycosmetics, fromnaturewithlove