Διττανθρακική σόδα

Η διττανθρακική σόδα είναι μία χημική ένωση με χημικό τύπο NaHCO₃. Τη συναντάμε με πολλές ονομασίες όπως μαγειρική σόδα, σόδα φαγητού, sodium bicarbonate, baking soda κτλ. Η χημική της ονομασία είναι όξινο ανθρακικό νάτριο.

Είναι λευκή, σε κρυσταλλική μορφή (σόδα πλυντηρίου, το ανθρακικό νάτριο) και σε μορφή σκόνης (η λεγόμενη μαγειρική, το διττανθρακικό νάτριο). Διαλύεται στο νερό αλλά όχι στην αιθανόλη. Έχει ελαφρώς αλμυρή, αλκαλική γεύση. Είναι συστατικό του ορυκτού νατρίου που βρίσκεται διαλυμένο στο νερό διαφόρων πηγών ως ιχνοστοιχείο. Εκτός από τη φυσική της προέλευση η σόδα παράγεται και τεχνητά.
Χρησιμοποείται ως πρόσθετο στα τρόφιμα με τον κωδικό Ε500. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τη χρησιμοποιούσαν μαζί με άλλες ουσίες σαν καθαριστικό. Το 1791 ένας Γάλλος χημικός, ο Nicolas Leblanc, κατόρθωσε να παράγει τεχνητά ανθρακική σόδα, ενώ το 1846 δύο Νεοϋορκέζοι αρτοποιοί, ίδρυσαν το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής διττανθρακικής σόδας, με συστατικά την ανθρακική σόδα και το διοξείδιο του άνθρακα. Χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα το 19ο αιώνα από τους αλιείς για να συντηρούν τα ψάρια που έπιαναν, μιας και δεν υπήρχαν τα ψυγεία.

Άγνωστες χρήσεις

Πολλά χημικά εργαστήρια διατηρούν ένα δοχείο με σόδα, κοντά στο σημείο όπου γίνονται οι χημικές διεργασίες, γιατί η σόδα αντιδρά με οξέα και με βάσεις, δηλαδή τα αδρανοποιεί και έτσι αποτρέπονται εγκαύματα ή άλλα ατυχήματα. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο μικρής εστίας φωτιάς γιατί, με τη θέρμανση της, απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα που "πνίγει" τις φλόγες. Είναι συστατικό σε κάποια είδη πυροσβεστήρων. Επίσης αυξάνει το pH του νερού, ακόμα και σε νερό όπου υπάρχει χλωρίνη, όπως οι πισίνες, ώστε να το εξισορροπήσει.

Ιατρική χρήση

Αναμεμειγμένη με νερό, είναι ένα θαυμάσιο αντιόξινο σε αυτούς που υποφέρουν από δυσπεψία και καούρες. Χρησιμοποιείται στις πρώτες βοήθειες σε εγκαύματα από ζεμάτισμα, στη θεραπεία από υπερδοσολογία ασπιρίνης και σε άνοδο του ουρικού οξέος στα ούρα. Σε ενδοφλέβια χορήγηση (ειδικό φαρμακευτικό σκεύασμα) εξισορροπεί το pH του αίματος και προλαμβάνει την οξείδωση των ιστών. Χρησιμεύει για τη θεραπεία της υπερκαλιαιμίας, την υπερδοσολογία με τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά καθώς και τις αλλεργικές αντιδράσεις. Η καθημερινή χρήση του όξινου ανθρακικού νατρίου για τον καθαρισμό αντικειμένων, το μαγείρεμα, την δυσπεψία, τα ηλιακά εγκαύματα και αλλού, φαίνεται να επιβραδύνει την πτώση της νεφρικής λειτουργίας σε ασθενείς με προχωρημένη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (ΧΝΑ). Αυτές οι χρήσεις, εκτός από την πρώτη, αφορούν αποκλειστικά και μόνο το νοσοκομειακό περιβάλλον και εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, καθώς χρειάζονται συνεχή παρακολούθηση και εμπεριέχουν κινδύνους παρενεργειών. 

Τελευταία γίνεται λόγος για την αποτελεσματικότητα της σόδας στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Για να μη μπαίνουμε σε περισσότερες ιατρικές λεπτομέρειες (και κυρίως επειδή "παίζονται" πολλά λεφτά με τα φάρμακα κατά του καρκίνου), όσοι ενδιαφέρεστε, ρίξτε μια ματιά στο site του Dr. Simoncini, Ιταλού ογκολόγου που πίνει νερό στο όνομα της και σε αυτό το video, όπου μιλαει ο ίδιος. Πρέπει σίγουρα να βάζει και σόδα μέσα σε αυτό το νερό... Τελειώνοντας, πιστεύεται πως μπορεί να καταπολεμήσει τα συμπτώματα του κρυώματος και της γρίπης, όταν καταναλώνεται εσωτερικά. Αυτή η άποψη διατυπώθηκε όταν ο Dr. Volney S. Cheney, στο φυλλάδιο του “Arm & Hammer Baking Soda Medical Uses” του 1924, δήλωνε πως κατά το ξέσπασμα της επιδημίας γρίπης στην Αμερική το 1918-1919, όταν και εργαζόταν για τον Αμερικάνικο Οργανισμό Δημόσιας Υγειάς, παρατήρησε πως οι ασθενείς που "αλκαλοποιούσαν" τον οργανισμό τους με τη λήψη σόδας, πριν ή μετά τη μετάδοση, περνούσαν την ασθένεια πολύ γρήγορα και με πολύ ήπια συμπτώματα. Για την ακρίβεια τα συμπτώματα υποχωρούσαν πλήρως μετά από 36 ώρες. Δε γνωρίζουμε ακριβώς το μηχανισμό δράσης της σόδας έναντι του ιού της γρίππης και του κοινού κρυολογήματος. Οι προτεινόμενες δοσολογίες είναι οι εξής:

1. Ημέρα 1: 6 δόσεις*, ανά 2 ώρες 
2. Ημέρα 2: 4 δόσεις*, ανά 3 ώρες
3. Ημέρα 3: 2 δόσεις*, πρωί και βράδυ

1. *Δόση: ½ κουταλάκι του γλυκού σόδα σε ένα ποτήρι νερό

Η σόδα στη ζωή μας

Χρησιμοποιείται σε οδοντόπαστες και στοματικά διαλύματα για αποτελεσματικότερη λεύκανση και αφαίρεση πλάκας, σε αποσμητικά, λόγω της αντισηπτικής της δράσης και σε σαμπουάν. Μπορούμε να αφαιρέσουμε εύκολα σκλήθρες από το δέρμα μας, άμα μουλιάσουμε το άκρο σε διάλυμα νερού και σόδας. Επίσης μελέτες έχουν δείξει πως η χορήγηση σόδας σε ελεγχόμενες ποσότητες, μπορεί να βελτιώσει την απόδοση σε αθλήματα που περιλαμβάνουν μικρά χρονικά διαστήματα υψηλής δύναμης και ταχύτητας και μεσολαβούν μικρά διαλείμματα ανάπαυσης (όπως σε ποδηλατικά sprint και ομαδικά αθλήματα πχ. ποδόσφαιρο, υδατοσφαίριση κτλ.), όπου χρησιμοποιείται το αναερόβιο σύστημα παραγωγής ενέργειας και παράγεται μεγάλη ποσότητα γαλακτικού οξέος. Είναι άριστος καθαριστικός παράγοντας για επιφάνειες και πατώματα, δεν ενδείκνυται όμως η χρήση σε αλουμινένια ή ξύλινα αντικείμενα και επιφάνειες. Αφαιρεί το μαύρισμα από τα ασημένια αντικείμενα πανεύκολα. Χρησιμοποιείται στο πλυντήριο, καθώς λευκαίνει και μαλακώνει τα ρούχα και παράλληλα αποσκληραίνει το νερό, προλαμβάνοντας τα άλατα. Επίσης είναι φυσικό εντομοκτόνο και μυκητοκτόνο και απορροφά τις άσχημες μυρωδιές. Χρησιμοποιείται ακόμη στην οδοντιατρική, τεχνική που λέγεται σοδοβολή. Χρησιμοποιείται, τέλος, για την εξυγίανση του pH σε κήπους, τεχνητές λίμνες και spa.

Περισσότερες και πιο συγκεκριμένες χρήσεις της σόδας θα βρείτε σε αυτό το άρθρο. Μαζί με το υπεροξείδιο του υδρογόνου (μη τρομάζετε, είναι το γνωστό μας οξυζενέ) η σόδα είναι από τα πιο φθηνά και χρήσιμα όπλα στη φαρέτρα της υγείας μας.