Μέλι mānuka, δώρο εξ' Ωκεανίας

Σχετικά άγνωστο μέλι στην Ελλάδα, για τους προφανείς λόγους της εκτεταμένης και ποιοτικής παραγωγής ελληνικού μελιού, το μέλι mānuka αποτελεί παγκοσμίως ένα μοναδικό μέλι, ίσως ανώτερο σε βιολογικές ιδιότητες από όλα τα υπόλοιπα.

Προέρχεται από ένα και μόνο είδος άνθους, που ανήκει στο θάμνο mānuka, που στην επιστημονική ορολογία αναφέρεται ως Leptospermum scoparium. Είναι συγγενές φυτό του Melaleuca tree, του γνωστού μας τεϊόδεντρου, από όπου εξάγεται το αιθέριο έλαιο tea tree με τις εκπληκτικές αντιμικροβιακές ιδιότητες.
Πρόκειται για θαμνώδες φυτό που δε καλλιεργείται συστηματικά και φύεται αποκλειστικά στην ανατολική Νέα ζηλανδία και τη νοτιοανατολική Αυστραλία. Αυτό το γεγονός εξηγεί τη σπανιότητα του και τη συνεπακόλουθη τσουχτερή τιμή του στο εμπόριο. Το φυτό αλλά και το μέλι χρησιμοποιήθηκε για αιώνες από τους ιθαγενείς Maori για τις μοναδικές του ιαματικές ιδιότητες. Παράγει μικροσκοπικά φύλλα και περίεργα άνθη, λευκού ή ροζ χρώματος. Οι εργάτριες-μέλισσες που συλλέγουν το μέλι ανήκουν στο ευρωπαϊκό είδος Apis mellifera και έχουν εισαχθεί στη χώρα για την ενίσχυση της παραγωγής.

Ιδιότητες 

Για να πάρει το μέλι την ονομασία mānuka, πρέπει τουλάχιστον το 70% της γύρης, να προέρχεται από το συγκεκριμένο θάμνο. Ως προς τις φυσικές του ιδιότητες είναι θιξότροπο, με υψηλή οσμωτικότητα και έχει το υψηλότερο ιξώδες από όλα τα μέλια που έχουν μελετηθεί μέχρι σήμερα, είναι δηλαδή εξαιρετικά παχύρρευστο (φωτό). Αυτή η ιδιότητα οφείλεται στη παρουσία μιας πρωτεΐνης ή ενός κολλοειδούς, δεν έχει ακριβώς αποσαφηνιστεί ακόμα. Το χρώμα του είναι σχετικά σκούρο, ποικίλει από βαθύ χρυσό εώς καφέ. Έχει νόστιμη, πλούσια, δυνατή και ελαφρώς πικρή γεύση, που παραπέμπει σε βότανα και λουλούδια.

UMF και μεθυλογλυοξάλη
Από το 1996, το μέλι mānuka κατηγοριοποιείται με βάση τη κλίμακα UMF (Unique Manuka Factor), που δείχνει την αντιβακτηριδιακή του δύναμη, που βρίσκεται από τη φύση μέσα στο μέλι λόγω του νέκταρ του φυτού από το οποίο προέρχεται.

Κάθε παρτίδα μελιού υποβάλλεται σε ενδελεχή εργαστηριακό έλεγχο και λαμβάνει τη πιστοποίηση UMF, πριν βγει στην αγορά. Η μεθυλογλυοξάλη (methylglyoxal, MGO) είναι η κύρια αντιβακτηριδιακή ουσία του μελιού mānuka, είναι υποπροϊόν της γλυκόζης και παράγεται από όλους τους ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς. Ανευρίσκεται σε πολλούς τύπους μελιού, σε μικρές ποσότητες, όμως το μέλι mānuka περιέχει 70 εώς 100 φορές μεγαλύτερη ποσότητα από τα κοινά μέλια. Η παρουσία μεγάλης ποσότητας μεθυλογλυοξάλης στο mānuka οφείλεται στη χημική μετατροπή μιας άλλης ένωσης, γνωστή ως διϋδροξυακετόνη (DHA), η οποία βρίσκεται σε αφθονία στα άνθη του θάμνου mānuka. Τα περισσότερα μέλια περιέχουν ένζυμα, τα οποία όμως καταστρέφονται με την επίδραση της θερμότητας και του φωτός. Η ουσία αυτή, όμως, είναι χημικά πολύ σταθερή και δε καταστρέφεται από το φως και τη θερμότητα, κατά την επεξεργασία του, ή από το ένζυμο καταλάση, που βρίσκεται στο σώμα μας.
Ο αριθμός που έχει στη συσκευασία το μέλι mānuka, δείχνει πόσο δυνατές αντιβακτηριδιακές ιδιότητες έχει. Αυτό που πρέπει να προσέξετε είναι να αγοράσετε μέλι mānuka με την ένδειξη +10 και επάνω. Είναι η χαμηλότερη τιμή που θα πρέπει να έχει το μέλι, ώστε να μπορέσει να πάρει UMF. Κάτι σαν τις βάσεις των πανελλαδικών δηλαδή. Mānuka με ένδειξη από +8 και κάτω είναι ασθενές και πρακτικά δεν έχει μεγαλύτερο αντιβακτηριδιακό αποτέλεσμα από το κοινό μέλι. Επίσης κυκλοφορεί μέλι mānuka, χωρίς UMF. Απλά το χρυσοπληρώνετε, χωρίς ουσιαστικό όφελος.

Φαρμακευτικές ιδιότητες
Το μέλι mānuka έχει εκπληκτικές αντισηπτικές, αντιιικές, αντιβακτηριδιακές, αντιφλεγμονώδεις, και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Η μεθυλογλυοξάλη παρέχει υψηλή αντιβακτηριδιακή προστασία, υψηλότερη ακόμα και από τα ισχυρότερα αντιβιοτικά, σε μολυσμένα τραύματα, πηγές, έλκη και χρόνιες λοιμώξεις, διεγείρωντας παράλληλα τη κυτταρική ανάπλαση στους ιστούς.
Φέρεται να αντιμετωπίζει ακόμα και το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (helicobacter pylori), στο οποίο οφείλεται η πλειονότητα των πεπτικών ελκών και γαστρεντερικών διαταραχών και το οποίο παρασιτεί στο 1/2 του πληθυσμού της γης. Έχει αποδειχτεί πως είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση ανθεκτικών στελεχών του χρυσίζοντος σταφυλόκοκκου (MRSA).
Η υψηλή περιεκτικότητα του μελιού σε σάκχαρα δημιουργεί άνυδρο περιβάλλον, μέσα στο οποίο είναι αδύνατο να επιβιώσουν τα παθογόνα βακτήρια και οι ιοί. Το pH του είναι όξινο, γεγονός που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τη ζωή των βακτηρίων. Να σημειώσω επίσης πως η θεραπεία με μέλι mānuka δε δημιουργεί ανθεκτικά στελέχη ιών και βακτηρίων, όπως γίνεται με τα αντιβιοτικά.
Εξωτερικά χρησιμοποιείται για τη θεραπεία πληγών, τραυμάτων, ελκών, εγκαυμάτων και δερματοπαθειών. Η εσωτερική του λήψη θεραπεύει τα πεπτικά έλκη και πληθώρα άλλων παθήσεων της πεπτικής, και όχι μόνο, οδού. Κυκλοφορούν επιθέματα τραυμάτων εμποτισμένα με μέλι mānuka που χρησιμοποιούνται με κατοχυρωμένη άδεια κυκλοφορίας σε "πολιτισμένες" υγειονομικά χώρες, όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αποτελεί υπόσχεση για το μέλλον των θανατηφόρων ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, που ιδίως στη χώρα μας, ευθύνονται για χιλιάδες "σιωπηλούς" θανάτους ετησίως.
Συνοψίζοντας, χρησιμοποιήστε το mānuka σε:

• Τραύματα και πληγές
• Επιπλεγμένα χρόνια έλκη και λοιμώξεις
• Διαβητικά έλκη
• Εγκαύματα
• Δερματολογικές παθήσεις
• Ακμή
• Μηκυτιάσεις
• Δήγματα εντόμων
• Βήχας και κρυολόγημα
• Λοιμώξεις οφθαλμών, αυτιών και κόλπων του προσώπου (πχ. ιγμορίτιδα)
• Έλκος και γαστρεντερικές παθήσεις (πχ. γαστρίτιδα)

Έχουν γίνει αμέτρητες έρευνες για τα οφέλη του μελιού mānuka στην υγεία μας. Μερικές από αυτές έχουν παρουσιάσει θετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της ουλίτιδας και της περιοδοντικής νόσου, λόγω της ελάττωσης του ρυθμού σχηματισμού οδοντικής πλάκας. Επίσης το μέλι mānuka μειώνει τη φλεγμονή του οισοφάγου που είναι πολύ συχνή επιπλοκή της χημειοθεραπείας. Ακόμα μελετώνται οι θετικές επιδράσεις του μελιού σε καταστάσεις όπως υψηλή χοληστερόλη, διαβήτης, ακόμα και στην αντιμετώπιση του καρκίνου.

Mānuka για το δέρμα
Το μέλι mānuka φαίνεται να έχει και αντίγηραντικές ιδιότητες, μιας και η τοπική του χρήση εξαφανίζει λεπτές γραμμές και ρυτίδες από την επιδερμίδα. Συνδυάστε το με πίτουρο βρώμης, για να μπορείτε να το απλώσετε και βάλτε το στο πρόσωπο σαν μάσκα. Αφήστε το να δράσει για 30 λεπτά. Μη το θερμαίνετε. Είναι πολύ οφέλιμο σε δερματικές παθήσεις όπως ακμή, έκζεμα και ψωρίαση. Μπορείτε να το προσθέσετε στις χειροποίητες κρέμες και αλοιφές σας και να επωφεληθείτε από τις μοναδικές του ιδιότητες.
Δυστυχώς δε θα το βρείτε στα supermarket. Θα πρέπει να το αναζητήσετε on-line, από εγχώριους εισαγωγείς ή από e-shop του εξωτερικού. Χρησιμοποιήστε το με προσοχή, ή αποφύγετε το εντελώς, σε περίπτωση αλλεργίας στη γύρη.