Σαπούνι με ρετσίνι πεύκου

Εξαιρετικό σαπούνι για δερματοπάθειες, με αντισηπτικές και μυκητοκτόνες ιδιότητες. Χρησιμοποιείται για δύσκολα δερματολογικά προβλήματα όπως ακμή βαρειάς μορφής, ψωρίαση και επιπλεγμένες περιπτώσεις εκζέματος.

Στη περίπτωση της ψωρίασης η ρητίνη του πεύκου μαλακώνει τις ψωριασικές πλάκες, μειωνεί το πάχος τους και παράλληλα προλαμβάνει την εξάπλωση της νόσου και σε άλλα σημεία του σώματος.
Επίσης συνιστάται για πιτυρίδα, κάλους, σκληρίες, μυρμηγκιές, ψύλλους και τσιμπούρια. Ναι καλά διαβάσατε. Μπορείτε να λούσετε το σκύλο ή τη γάτα σας με αυτό το σαπούνι.
Στο εμπόριο θα βρείτε τέτοια σαπούνια με ρητίνη. Το ιδανικό όμως είναι να τα φτιάξετε μόνοι σας γιατί τα εμπορικά φτιάχνονται από πίσσα ή περιέχουν χημικά, όπως το κρεόζωτο (τοξική, καρκινογόνος χημική ουσία και η βασική αιτία που παίρνει φωτιά η καμινάδα του τζακιού), και συντηρητικά που δε θέλουμε να βάλουμε πάνω στο πρόβλημα μας.

Editor's Note: Όταν η ρητίνη του πεύκου αντιδράσει με τη καυστική σόδα παράγεται φαινόλη (καρβαλικό οξύ), σαλικυλικό οξύ και υπεροξείδιο του βενζυλίου. Όλες οι παραπάνω ουσίες είναι συστατικά σε χημικά peeling και κρέμες κατά της ακμής. Το πιάσατε το νόημα;

Ας πούμε πρώτα μερικά πράγματα για τη ρητίνη του πεύκου
Η λέξη "κολοφώνιο" μάλλον δε θα σας λέει τίποτα και το πιο πιθανό είναι να τη θεωρήσετε άσεμνη. Από χημικής απόψεως η ρητίνη είναι μίγμα ρητινικών οξέων (κολοφώνιο) και πτητικού ελαίου (τερεβινθελαίου). Το κολοφώνιο είναι μια διαφανής και ρητινώδης εύφλεκτη ουσία η οποία λαμβάνεται με τη μορφή στερεού υπολείμματος κατά την απόσταξη της ρητίνης διαφόρων κωνοφόρων δέντρων, ιδιαίτερα του πεύκου. Το χρώμα του ποικίλει από ανοιχτό κίτρινο έως σκούρο καφέ, ανάλογα με την προέλευση και τη μέθοδο παρασκευής. Ουσιαστικά είναι η ρητινώδης ουσία που απομένει μετά την απομάκρυνση του αιθέριου ελαίου από το ρετσίνι. Είναι ένα πολύτιμο υλικό που χρησιμοποιείται στη παραγωγή δεκάδων βιομηχανικών προϊόντων, υφασμάτων, τροφίμων, φαρμάκων και καλλυντικών. Θα το συναντήσετε και με το όνομα ροζίνη ή κατράμι πεύκου και με τον κωδικό E915.
Η ονομασία του προέρχεται από την αρχαία πόλη Κολοφώνα της Ιωνίας, που ήταν χτισμένη κοντά στις ακτές της Μικράς Ασίας. Σήμερα στη θέση της Κολοφώνας βρίσκεται η μικρή τουρκική πόλη Değirmendere. Η ρητινοκαλλιέργεια και η χρήση της ρητίνης του πεύκου ήταν πολύ διαδεδομένη στην αρχαία Ελλάδα, τη Βυζαντινή αυτοκρατορία αλλά και στα μετέπειτα νεότερα χρόνια. Οι αρχαίοι έλληνες έβραζαν τη ρητίνη του πεύκου και παρασκεύαζαν τη λεγόμενη "κολοφώνιο πίσσα", την οποία χρησιμοποιούσαν για φωτισμό σε δαυλούς και για τη στεγανοποίηση των πλοίων. Το περίφημο μυστικό όπλο των βυζαντινών, το "υγρό πυρ", λέγεται πως περιείχε στα συστατικά του ρητίνη πεύκου, ενώ τα πυρπολικά των ελλήνων ναυτικών στην Επανάσταση του '21 κατέστρεφαν τον τουρκικό στόλο χρησιμοποιώντας ένα εύφλεκτο μίγμα από ρητίνη πεύκου.

Σαπούνι με ρητίνη πεύκου
Η ρητίνη προστίθεται στο σαπούνι σε ποσοστό 5-20%. Οι περισσότερες συνταγές για σαπούνι με ρετσίνι πεύκου που κυκλοφορούν δίνουν ποσοστό 20%. Σημειώστε πως το 20% αντιστοιχεί σε πολύ μεγάλη ποσότητα ρετσινιού. Το ιδανικό εύρος αναλογίας ρητίνης είναι από 3-10%. Οποιοδήποτε ποσοστό πάνω από 15% δίνει κακό και κατώτερο ποιοτικά αποτέλεσμα και επιπλέον μας δυσκολεύει πολύ κατά τη παρασκευή.
Η συνταγή που σας δίνω περιέχει ποσοστό ρητίνης 10%, 5% υπερλίπανση και αποδίδει περίπου 3 kg σαπούνι. Το σαπούνι θα είναι σκληρό, το χρώμα του θα είναι σκούρο καφέ εώς μαύρο και ο αφρός θα είναι λευκός.
Θα χρειαστείτε:

1. 1350 gr ελαιόλαδο (65%)
2. 500 gr λάδι καρύδας (25%)
3. 210 gr ρητίνη πεύκου (10%)
4. 265 gr καυστική σόδα
5. 680 gr νερό

Προειδοποίηση: Πριν ξεκινήσετε να φτιάξετε το σαπούνι αυτό να έχετε στο μυαλό σας πως τα σκεύη που θα χρησιμοποιήσετε θα αχρηστευθούν. Το ρετσίνι είναι πρακτικά αδύνατο να καθαριστεί. Κρατήστε τα σκεύη αυτά για μελλοντική παρασκευή του ίδιου τύπου σαπουνιού. Μεγάλη προσοχή μην λερώσετε κάτι που δε πρέπει να λερωθεί.

Η παρασκευή σαπουνιού με ρετσίνι δε διαφέρει κατά πολύ από τα υπόλοιπα σαπούνια της ψυχρής μεθόδου. Η βασική διαφορά έγκειται στο γεγονός πως το trace φτάνει εξαιρετικά γρήγορα (από δευτερόλεπτα εώς και μερικά λεπτά). Έτσι θα χρειαστεί αν κάνετε μερικές προσαρμογές.
Κάντε την ανάμιξη σε χαμηλές θερμοκρασίες. Θερμοκρασία της τάξης των 35°C είναι ικανοποιητική.
Αν θέλετε να τροποποιήσετε τα έλαια της συνταγής αποφύγετε αυτά που επισπεύδουν το trace όπως φοινικέλαιο, καστορέλαιο κτλ. και προτιμήστε αυτά που το καθυστερούν όπως ελαιόλαδο, ζωικό λίπος κτλ.
Μη χρησιμοποιήσετε stick blender σε καμία περίπτωση.
Αν χρησιμοποιήσετε αιθέρια έλαια προτιμήστε ανάμεσα σε λεβάντα, ευκάλυπτο και tea tree γιατί δεν επηρρεάζουν ιδιαίτερα το trace. Τα υπόλοιπα έλαια θα επισπεύσουν ακόμα περισσότερο το ήδη τάχιστο trace.

Η διαδικασία
1. Φορέστε τον προστατευτικό εξοπλισμό σας. Ζυγίστε τα υλικά της συνταγής.

Αν θέλετε να διευκολυνθείτε βάλτε από πριν το δοχείο που περιέχει τη ρητίνη σε ζεστό νερό, ώστε να μπορείτε να τη χειριστείτε. Είναι πολύ σκληρή και κολλώδης και θα σας δυσκολέψει πολύ στο ζύγισμα.

2. Διαλύστε τη καυστική σόδα στο νερό.
3. Ζεστάνετε όλα τα λάδια μαζί ώστε να λιώσουν (σε περίπτωση που χρησιμοποιείτε και κάποιο έλαιο που είναι σε στερεή μορφή, όπως το λάδι καρύδας της συνταγής).

4. Προσθέστε στο μίγμα ελαίων το ρετσίνι. Ανακατέψτε το καλά μέχρι να διαλυθεί τελείως.

5. Αν πρόκειται να χρησιμοποιήσετε αιθέρια έλαια, θα τα προσθέσετε σε αυτή τη φάση και όχι μετά την ανάμιξη με τη σόδα.

6. Προσθέστε τη σόδα στο μίγμα και παράλληλα ανακατεύετε με μια σπάτουλα ή αυγοδάρτη. Η ανάμιξη της σόδας στα έλαια πρέπει να ολοκληρωθεί με σταθερό και γρήγορο ρυθμό, μέσα σε 10-15 δευτερόλεπτα το πολύ.

7. Μετά από λίγο το μίγμα θα αρχίσει να γίνεται πιο ανοικτόχρωμο από το αρχικό, σημείο οτί έχει ξεκινήσει η διαδικασία της σαπωνοποίησης. Συνεχίστε το ανακάτεμα.

8. Το trace θα κάνει σύντομα την εμφάνιση του και εσείς θα πρέπει να το αναγνωρίσετε εγκαίρως. Το μίγμα θα γίνει σαν πηκτή, λιωμένη σοκολάτα. Μη το αφήσετε να φτάσει σε μεγάλου βαθμού trace, γιατί θα δυσκολευτείτε να το βάλετε στο καλούπι.

9. Καλουπώστε το σαπούνι και διορθώστε με τη σπάτουλα την επιφάνεια του αν χρειάζεται.

10. Χτυπήστε το καλούπι δυνατά και προσεκτικά πάνω σε μια επιφάνεια για να ισιώσει και από τη μέσα πλευρά.

11. Ξεκαλουπώστε το σαπούνι μετά από 24-36 ώρες και κόψτε το σε μπάρες. Αφήστε το να ωριμάσει για 2 μήνες τουλάχιστον. Οι μπάρες θα σκληρύνουν ακόμα περισσότερο κατά τη περίοδο ωρίμανσης.

Τώρα πάμε και στο δύσκολο κομμάτι της συνταγής:

Που στο καλό θα βρω ρητίνη πεύκου;

Κάντε μια έρευνα στο ευλογημένο ebay και το amazon με τις λέξεις "pine tar". Φροντίστε η συσκευασία να αναγράφει "100% pure pine tar" και "creosote free". Μπορεί να το βρείτε και σε καταστήματα που πουλούν κτηνιατρικά είδη. Η ρητίνη πεύκου χρησιμοποιείται για τη φροντίδα των οπλών του αλόγου.

Σημειώσεις
Χρησιμοποιήστε το νέο σας σαπούνι 3 φορές την εβδομάδα στην πάσχουσα περιοχή.
Η θερμή μέθοδος (Hot Process) δε συνιστάται για τη παρασκευή σαπούνιου με ρητίνη πεύκου.
Υπάρχει και μια δεύτερη μέθοδος κατά την οποία πρώτα αναμιγνύουμε τη σόδα με τα έλαια, ανακατεύουμε για λίγο με stick blender και μετά προσθέτουμε το ρετσίνι. Δείτε το video, είναι πολύ κατατοπιστικό.

 

Επισυνάπτω και ένα δεύτερο video, όχι τόσο για τις εκπληκτικές ικανότητες της εν λόγω κυρίας σαπωνοποιού, όσο για να δείτε το πόσο γρήγορα φτάνει το σαπούνι στο trace. Μετά το 7ο λεπτό αναμιγνύει τη σόδα στα έλαια.

 

Ελπίζω να σας βοήθησα.

Credits: livepedia, ellinikabaharika, ygeiaonline, wikipedia, about.com, homesteadingtoday