Μέντα, συνώνυμο της δροσιάς

Με το χαρακτηριστικό της άρωμα, την ευχάριστη γεύση και τις θεραπευτικές της ιδιότητες, η μέντα είναι ένα από τα πιο ευέλικτα και πολυτάλαντα βότανα του φυτικού βασιλείου, για να μην υπερβάλλω και πω οτί είναι "βότανο-θαύμα".

Το όνομα της προέρχεται από τη νύμφη Μένθη, την οποία μεταμόρφωσε στο ομώνυμο φυτό η θεά Περσεφόνη, όταν την έπιασε να τσιλιμπουρδίζει με τον Πλούτωνα... Γυναίκες.
Χρησιμοποιήθηκε ανά τους αιώνες στη μαγειρική, την οινοποιία αλλά και στη φαρμακευτική. Οι αρχαίοι Έλληνες τη χρησιμοποιούσαν για να κατευνάσουν το λόξυγγα και την έβαζαν στο λουτρό για να να αναζωογονήσουν το σώμα τους. Οι Ρωμαίοι τη πρόσθεταν στις συνταγές, τη λάμβαναν σα βοηθητικό της πέψης και απόσμησης της αναπνοής και αργότερα την εισήγαγαν στη Γηραιά Αλβιώνα. Το Μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε από τους μοναχούς στη μαγειρική και στις θεραπευτικές πρακτικές. Τελικά μεταφέρθηκε από τους ευρωπαίους κατακτητές και στην Αμερική.

Η μέντα είναι ποώδες, πολυετές, αρωματικό φυτό της οικογένειας των χειλανθών, που περιλαμβάνει πάνω από 30 είδη, με πολύ κοντινό συγγενή το δυόσμο. Φτάνει σε ύψος ως 70 εκατοστά, έχει λευκά ή μαβιά άνθη και τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούνται είναι τα φύλλα και οι κορυφές, που έχουν ευχάριστη οσμή και γεύση.
Περιοχή προέλευσης της μέντας θεωρούνται η λεκάνη της Μεσογείου και η Μέση Ανατολή. Εξ'αιτίας της "γυναικείας" φύσης της, προικιό της Μένθης, η μέντα τα θέλει όλα· απολαμβάνει την υγρασία στο χώμα της και τον ήλιο στα φύλλα της. Το άρωμα της μέντας οφείλεται στο αιθέριο έλαιο της, που ονομάζεται μενθόλη. Συλλέγεται κυρίως το καλοκαίρι, οπότε και ανθοφορεί. Αν αποφασίσετε να τη βάλετε στο κήπο σας να γνωρίζετε οτί πρέπει να τη "τιθασεύσετε", περιορίζοντας τη με κλάδεμα ή ξερίζωμα, μιας και σε μικρό χρονικό διάστημα θα εξαπλωθεί και στο τελευταίο τετραγωνικό εκατοστό που θα βρει ελεύθερο.

Το αιθέριο έλαιο μέντας και η μενθόλη που εξάγονται από το φυτό χρησιμοποιούνται σαν βελτιωτικά γεύσης και αρώματος σε οδοντόπαστες, στοματικά διαλύματα, αποσμητικά στόματος και τσιχλόφουσκες. Το αιθέριο έλαιο επίσης χρησιμοποιείται σε καλλυντικές lotion, σαπούνια, σαμπουάν, αλοιφές κτλ. Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός αιθέριου έλαιου μέντας παγκοσμίως. Γενικά η φρέσκια μέντα προτιμάται από την αποξηραμένη και μπορείτε να τη διατηρείτε σε γλάστρα, για να την απολαμβάνετε στη κανονική της μορφή.

Φαρμακευτικές ιδιότητες

Η διατροφική αξία της μέντας είναι ιδιαίτερα σημαντική. Περιέχει βιταμίνες Α, C και ριβοφλαβίνη, καθώς και μέταλλα όπως μαγγάνιο, σίδηρο, κάλιο και ασβέστιο. Οι ευεργετικές της ιδιότητες έχουν αποδειχτεί εργαστηριακά και τα αποτελέσματα δε χωρούν αμφιβολία. Τα οφέλη που μας προσφέρει προσανατολίζονται σε παθήσεις του στόματος, του αναπνευτικού, του πεπτικού και του δέρματος. Έχει αντιβακτηριδιακές και μυκητοκτόνες ιδιότητες και επίσης δρα ως αποχρεμπτικό, υγροποιώντας τις εκκρίσεις και απελευθερώνοντας την αναπνευστική οδό. Είναι ιδανική για άτομα που υποφέρουν από άσθμα. Είναι εξαιρετικό τονωτικό, χωνευτικό και κατευναστικό του πεπτικού συστήματος σε περιπτώσεις άλγους στομάχου, δυσπεψίας, κωλικών ή άλλων εντερικών ενοχλημάτων. Σε τοπική χρήση, αντιμετωπίζει δερματοπάθειες, όπως ακμή και έκζεμα. Επίσης ανακουφίζει από τον πόνο σε εγκαύματα 1ου και 2ου βαθμού.

Η μέντα σκοτώνει τους μικροοργανισμούς που προκαλούς δυσάρεστες οσμές, γιαυτό και προστίθεται σε τσίχλες και αποσμητικά στόματος. Αν μυρίζει η αναπνοή σας μασήστε ένα φυλλαράκι μέντας. Οι στοματικές πλύσεις με διάλυμα μέντας προστατευούν τη στοματική κοιλότητα και τα δόντια από τερηδόνα και ουλίτιδα. Ανακουφίζει ακόμα τα συμπτώματα από φαρυγγίτιδα, κρυολόγημα, καταρροή, βήχα και πονόλαιμο. Βάλτε το αιθέριο έλαιο απευθείας στο δέρμα, ή διαλυμένο, για να ανακουφιστείτε από ημικρανίες, μυικούς πόνους, διαστρέμματα και κράμπες. Το αφέψημα της μέντας είναι εξαιρετικό τονωτικό ρόφημα. Τέλος, σειρά από επιστημονικές μελέτες έδειξαν πως η μέντα είναι πολύ καλό τονωτικό της διάθεσης και της ψυχολογίας του ανθρώπου, όταν καταναλώνεται μέσα σε... Mojito!

Η τελευταία μόδα των καπνοβιομηχανιών είναι να προσθέτουν μενθόλη στα τσιγάρα τους, προκειμένου να προσελκύσουν ακόμη περισσότερους νέους καπνιστές. Η μενθόλη διεγείρει τους υποδοχείς στους πνεύμονες και στο φάρυγγα που ενεργοποιούνται με το ψύχος, γεγονός που κάνει τη διαδικασία του καπνίσματος πιο ευχάριστη, με αποτέλεσμα ο εθισμός στη νικοτίνη να επιτυγχάνεται χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια (έρευνα από το πανεπιστήμιο του Harvard). Εννοείται πως οι καπνοβιομηχανίες αρνούνται τα πάντα...

Πως θα τη χρησιμοποιήσετε
Κάντε την αφέψημα, βάλτε τη στα φαγητά, τα γλυκά και τα λικέρ σας, βάλτε τη σε ποτά, προσθέστε τη στη σπιτική οδοντόκρεμα, στις θεραπευτικές κρέμες και το χειροποίητο αποσμητικό, σαν κατάπλασμα πάνω σε πληγές και εγκαύματα, κάντε εντριβές με το έλαιο σε πονεμένα σημεία και στους κροτάφους για τις ημικρανίες. Δίνει παντού μια ευχάριστη και δροσερή μυρωδιά.

Προφυλάξεις και αντενδείξεις

Σε γενικές γραμμές η χρήση της μέντας είναι ασφαλής, σε όλες τις μορφές. Δε συστήνεται όμως σε άτομα με βλάβες του ήπατος, παθήσεις της ουροδόχου κύστης, απόφραξη του χοληδόχου πόρου, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και εγκυμοσύνη. Το αιθέριο έλαιο να μη χρησιμοποιείται πάνω σε βλεννογόνους.