Βότανα και τρόποι χρήσης

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να πάρουμε τα ευεργετικά συστατικά των βοτάνων. Οι βασικές μέθοδοι επεξεργασίας είναι 5 και πρέπει να μάθουμε να τις χειριζόμαστε, αν θέλουμε να φτιάξουμε τα δικά μας καλλυντικά και σαπούνια.

Eίναι οι συνηθέστεροι για την απόκτηση των δραστικών συστατικών των βοτάνων και οι ευκολότεροι για να πραγματοποιήσει κανείς στο σπίτι, δημιουργώντας έτσι περισσότερα πολύτιμα υλικά για να χρησιμοποιήσει στα καλλυντικά και τα σαπούνια του.

Αφέψημα (Decoction)

Είναι το υγρό που παίρνουμε όταν βράσουμε το αποξηραμένο φυτό ή βότανο σε νερό, από 10 έως 30 λεπτά, με μέσο όρο τα 15 λεπτά. Με την διαδικασία αυτή εκχυλίζονται στο νερό οι δραστικές ουσίες του φυτού ή του βοτάνου. Η συνήθης αναλογία είναι 1 κουταλιά της σούπας βοτάνου σε 4 κούπες νερό. Ο βρασμός θα πρέπει να γίνεται σε χαμηλή φωτιά ενώ, όταν το αφέψημα είναι έτοιμο και έχει κρυώσει, θα πρέπει να φιλτράρουμε το υγρό από τα φυτικά υπολείμματα, πριν το αποθηκεύσουμε σε δροσερό και ξηρό μέρος. Τα αφεψήματα δεν διαρκούν για πολύ καιρό, οπότε θα πρέπει η χρήση τους να γίνει άμεσα.

Έγχυμα (Infusion)

Είναι το υγρό που παίρνουμε όταν εμβαπτίσουμε το αποξηραμένο ή το φρέσκο βότανο σε βρασμένο νερό για 5-10 λεπτά. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται συνήθως για τα βότανα των οποίων τα ευεργετικά συστατικά μπορεί να καταστραφούν με τον βρασμό. Η αναλογία είναι η ίδια, όπως στο αφέψημα. Φιλτράρουμε το έγχυμα όταν είναι έτοιμο και έχει κρυώσει. Και τα εγχύματα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται άμεσα, λόγω μικρής διάρκειας ζωής.

Εμποτισμός (Maceration)

Με αυτή τη μέθοδο οι δραστικές ουσίες των βοτάνων εκχυλίζονται με την εμβάπτιση τους σε φυτικό λάδι. Είναι ένας σχετικά φθηνός τρόπος για να πάρουμε τις ευεργετικές και αρωματικές ουσίες των βοτάνων τα οποία δε παράγουν μεγάλη ποσότητα αιθέριου ελαίου εκ φύσεως (πχ. καλέντουλα). Οι αναλογίες συνήθως είναι 1 κούπα βοτάνου σε 1½ κούπα λαδιού, ανάλογα με το βότανο. Φυλάσσουμε το δοχείο σε ξηρό μέρος, για 4 εβδομάδες περίπου, και το ανακινούμε τακτικά. Για να επιταχύνουμε την διαδικασία της εκχύλισης των βοτανικών συστατικών στο λάδι μπορούμε να ζεστάνουμε ελαφρά το λάδι με το βότανο, σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία, για 24 ώρες, μέθοδος όμως που είναι εξαιρετικά χρονοβόρα και ενεργοβόρα. Τα εμποτισμένα λάδια διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μπορούμε να τα φυλάξουμε στο ψυγείο ή να προσθέσουμε μια μικρή ποσότητα βιταμίνης Ε για να αποφύγουμε την οξείδωση.

Εκχύλισμα σε γλυκερίνη (Glycerine extract)

Με αυτή τη μέθοδο μπορεί να γίνει εκχύλιση οποιουδήποτε μέρους του φυτού (φύλλα, ρίζες, βλαστός, καρπός). Συνήθως η εκχύλιση σε γλυκερίνη γίνεται με φρέσκα βότανα, μπορεί όμως να γίνει και με αποξηραμένα. Χάρη στην γλυκερίνη, μέσα στην οποία εκχυλίζεται το φυτό, παίρνουμε ένα προϊόν που εκτός από τα δραστικά φυτικά συστατικά προσφέρει ταυτόχρονα και ενυδατική και υγραντική δράση. Είναι ένα πολύ ωραίο εκχύλισμα για χρήση σε υδατικά προϊόντα. Η αναλογία ξεκινάει από 15 γραμμάρια φυτού σε 100 γραμμάρια γλυκερίνης, ενώ μπορούμε να αυξήσουμε τη ποσότητα του βοτάνου για να πάρουμε ένα πιο δυνατό εκχύλισμα. Το δοχείο αποθηκεύεται σε ξηρό και σκοτεινό μέρος για 4-6 εβδομάδες και όταν ετοιμαστεί το εκχύλισμα, το περνάμε από φίλτρο και αποθηκεύουμε το τελικό προϊόν σε σκουρόχρωμο μπουκάλι. Το εκχύλισμα αυτό έχει μεγάλη διάρκεια ζωής, λόγω της γλυκερίνης.

Βάμμα – Αλκοολικό διάλυμα (Tincture)

Είναι η εκχύλιση του αποξηραμένου βοτάνου σε αλκοόλη.
Το οινόπνευμα βοηθά στην απόσταξη των δραστικών συστατικών του φυτού, ενώ ταυτόχρονα δρα και ως συντηρητικό, διατηρώντας παράλληλα την ζωτικότητα των φυτικών συστατικών. Η διαδικασία παρασκευής του βάμματος είναι ακριβώς η ίδια όπως και στο εκχύλισμα γλυκερίνης. Τηρούνται οι ίδιες αναλογίες, ενώ και εδώ μπορούμε να αυξήσουμε την ποσότητα του βοτάνου για πιο ισχυρό αποτέλεσμα.

Credits: candlemaking.gr