pH· Τι είναι και πως το ελέγχω

Τι είναι το pH;
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, pH είναι ο αρνητικός λογάριθμος της συγκέντρωσης ιόντων υδρογόνου σε ένα διάλυμα. Η κλίμακα pH καθορίζει πόσο οξύ ή αλκαλικό είναι ένα διάλυμα και έχει εύρος από 0 εώς 14. Το pH κάτω από 7 θεωρείται όξινο ενώ το pH πάνω από 7 θεωρείται βασικό ή αλκαλικό. Ουδέτερο pH έχουμε στην τιμή 7, ενώ τιμές ανάμεσα στο 6.5 και το 7.5 θεωρούνται επίσης ουδέτερες.

Το "Η" στον όρο "pH" αναφέρεται στο υδρογόνο (Ηydrogen ή Ηydrogenii στα λατινικά). Το "p" είναι λιγάκι αδιευκρίνιστο. Μερικοί υποστηρίζουν πως σημαίνει "power" ή "potential", άλλοι πως είναι λατινικό και προέρχεται από τις λέξεις pondus ή potentia.

Το pH και ο αντίκτυπος του στον οργανισμό
Το pH του δέρματος σε ένα νέο, φυσιολογικό και υγιή οργανισμό είναι κάπου μεταξύ 4.5 και 6, με μέση τιμή το 5.5. Τα νεογέννητα και τα παιδιά έχουν πιο υψηλό pH από τους ενήλικες, κοντά δηλαδή στο 7, καθιστώντας το δερματάκι τους πιο επιρρεπές στην εισβολή παθογόνων μικροοργανισμών και κατ'επέκταση στην εκδήλωση δερματοπαθειών.
Η δημιουργία όξινου περιβάλλοντος (πτώση του pH) είναι ο πρώτος μηχανισμός άμυνας του σώματος μας στις επιθέσεις των βακτηρίων. Όσο γερνάμε το pH γίνεται όλο και πιο ουδέτερο, όπως και στα μωρά, και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με την ίδια ευκολία τα βακτήρια. Αυτός είναι ο λόγος που το γερασμένο δέρμα γίνεται ευαίσθητο και αποκτά συχνά δερματολογικά προβλήματα. Το pH ανεβαίνει πέραν του 6 όταν υπάρχει κάποιο δερματολογικό πρόβλημα ή νόσος.

Το pH και η σχέση του με την ακμή
Η τιμή του pH είναι βασικός παράγοντας σε δερματολογικές καταστάσεις όπως η ακμή. Το βακτήριο Propionibacterium acnes, που προκαλεί την ακμή, υπάρχει σε όλους μας φυσιολογικά, άσχετα αν τελικά εκδηλωθεί η ακμή ή όχι. Σε άτομα που έχουν προδιάθεση για ακμή το συγκεκριμένο βακτήριο πολλαπλασιάζεται γρήγορα. Αυτό έχει άμεση σχέση με την τιμή του pH του δέρματος σε αυτά τα άτομα, που είναι συνήθως πιο αλκαλικό (>5.5).

Πως το pH των καλλυντικών επηρρεάζει την επιδερμίδα μου;
Για να διατηρήσουμε υγιές δέρμα πρέπει να ισορροπήσουμε το pH γύρω στο 5.5. Όταν πλένουμε το σώμα ή το πρόσωπο μας με νερό (pH 7) ή προϊόντα καθαρισμού (pH 7-11) αυξάνεται το pH και το δέρμα χρειάζεται χρόνο για να το ξαναρίξει στα υγιή επίπεδα.
Για το σώμα αυτό επιτυγχάνεται γρηγορότερα με την επάλειψη μετά το πλύσιμο με κρέμες και lotion. Η επιδερμίδα του προσώπου είναι πιο ευαίσθητη και εύθραυστη και συνιστάται η χρήση τονωτικής lotion μετά το πλύσιμο, που έχει pH 3-5, και εξισορροπεί (ρίχνει) το pH της επιδερμίδας που έχει ανέβει μετά το καθαρισμό. Μετά τη τονωτική lotion εφαρμόζεται ενυδατική κρέμα που τρέφει και παρέχει θρεπτικά συστατικά στην επιδερμίδα. Τα παραπάνω δεδομένα εξηγούν γιατί είναι μεγάλης σημασίας να επιλέγετε καλλυντικά και προϊόντα περιποίησης με pH κοντά σε αυτό του δέρματος σας.
Το υψηλό pΗ σε ένα σαμπουάν μπορεί να κάνει τα μαλλιά θαμπά, μπερδεμένα, χωρίς όγκο και δύσκολα στο χτένισμα. Για να είναι κατάλληλο το χειροποίητο σαπούνι για τα μαλλιά πρέπει να προσθέσουμε περιποιητικούς παράγοντες, όπως βότανα και πρωτεΐνες, και να κατεβάσουμε το pΗ όσο γίνεται περισσότερο. Γύρω στο 8 είναι μια πολύ καλή τιμή.

Ο μύθος του ισορροπημένου pH
Την έκφραση "ισορροπημένο pH" θα την έχετε ακούσει σε διαφημίσεις προϊόντων περιποίησης, τα οποία προωθούνται ως ουδέτερα και καλύτερα για το δέρμα μας. Ένα προϊόν που έχει ισορροπημένο pH σημαίνει πως έχει το ίδιο pH με το δέρμα και τα μαλλιά. Η αλήθεια είναι πως το pH ενός προϊόντος δεν επηρρεάζει το πόσο ερεθιστικό ή μη αυτό θα είναι. Αυτό σημαίνει πως αν ένα προϊόν έχει pH 5.5 ή 10.5 δε παίζει και τόσο μεγάλο ρόλο. Αυτό που προκαλεί βλάβη στο δέρμα είναι το πολύ υψηλό ή χαμηλό pH.

Η βρωμιά της υπόθεσης είναι οτί παρόλο που το προϊόν που αγοράσατε έχει χαμηλό ή ουδέτερο pH, θεωρητικά πιο φιλικό για το δέρμα, τα χημικά που προστέθηκαν για να πέσει το pH κάνουν περισσότερη ζημιά, από ότι ένα άλλο προϊόν αγνό και με υψηλότερο pH. Δηλαδή τα προϊόντα αυτά είναι ήπια και φιλικά προς το δέρμα μόνο στα χαρτιά. Τέλος ο όρος "ισορροπημένο pH" είναι πέρα για πέρα λανθασμένος γιατί το pH του προϊόντος μεταβάλλεται όσο καιρό αυτό κάθεται στο ράφι. Κοινώς η όλη υπόθεση είναι μια καλή παγίδα για τους άσχετους, όπως όλοι εμείς, που τσιμπάμε το δόλωμα του ουδέτερου pH και αγοράζουμε τα προϊόντα τους.
Ένας τέτοιος παράγοντας, ρυθμιστικός του pH, που προστίθεται κυρίως στα σαμπουάν είναι η τριαιθανολαμίνη (triethanolamine, ΤEA), η οποία προκαλεί αλλεργικές αντιδράσεις, οφθαλμολογικά προβλήματα, αφυδάτωση στα μαλλιά και το δέρμα και μπορεί να γίνει τοξική και καρκινογόνος σε μεγάλες και επαναλαμβανόμενες δόσεις.
Το δέρμα και τα μαλλιά αποτελούνται από κερατίνη, λιπαρά οξέα και άλλες ουσίες που ρυθμίζουν αυτόματα το pH. Η χρήση ενός καλλυντικού με pH διαφορετικό από αυτό της επιδερμίδας σας δε πρόκειται να αλλάξει το pH της ή να σας προξενήσει προβλήματα. Με μόνη προϋπόθεση να μην έχει το προϊόν ασυνήθιστα χαμηλό ή υψηλό pH, γιατί όπως είπα δυό αράδες παραπάνω, "πολύ υψηλό ή χαμηλό pH προκαλεί βλάβες στο δέρμα".

Ενδεικτικό εύρος pH σε διάφορες ουσίες

• Υδροχλωρικό οξύ: 0
• Λεμόνι: 2
• Ξύδι: 2-3
• Κιτρικό οξύ: 2-3
• Ανθρακικό οξύ: 4-5
• Νερό: 7
• Σόδα φαγητού: 8
• Σόδα πλύσεως: 9-10
• Βόρακας: 9-10
• Καυστική σόδα/ποτάσσα: 14

Θεμιτό εύρος pH σε προϊόντα περιποίησης

• Σαμπουάν: 6-7
• Conditioner: 4-7
• Κρέμα προσώπου: 5-8
• Κολπικό douche: 4-5
• Σαπούνι: 7-10

Πως μετράω το pH στα προϊόντα

Ελέγχουμε το pH των προϊόντων με τις ειδικές ταινίες που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Ο τρόπος είναι ο εξής: Ενσταλλάζουμε μερικές σταγόνες από το προϊόν πάνω στην ειδική ταινία και περιμένουμε, από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι μερικά λεπτά, να δούμε τι χρώμα θα πάρει αυτή και συγκρίνουμε το αποτέλεσμα με τον πίνακα που έχει η συσκευασία στο πίσω μέρος. Δεν βουτάμε την ταινία μέσα στο προϊόν, γιατί μπορεί να το χρωματίσει και να μας το χαλάσει.
Αν ελέγχουμε κρέμα τότε θα χρειαστεί να βάλουμε επάνω στη ταινία προϊόν, να το αφήσουμε για τον απαιτούμενο χρόνο και έπειτα να το σκουπίσουμε απαλά για να μπορέσουμε να συγκρίνουμε το χρώμα. Αν έχουμε αμφιβολίες για την αξιοπιστία της ταινίας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ταινίες από δύο διαφορετικές εταιρείες και να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα.

Ελέγχοντας το pH στο σαπούνι
Ο έλεγχος του pH στο σαπούνι που φτιάξατε είναι ένας εύκολος και ασφαλής τρόπος να ελέγξετε αν το σαπούνι σας είναι έτοιμο για χρήση. Ο έλεγχος του pH είναι σημαντικός, αλλά όχι για το λόγο που πιστεύουν οι περισσότεροι. Σε γενικές γραμμές υπάρχει η πεποίθηση πως το σαπούνι με μικρότερο pH είναι πιο ήπιο. Ο λόγος που πραγματικά ελέγχεται το pH του χειροποίητου σαπουνιού είναι για να πιστοποιήσουμε πως αυτό είναι μέσα στα αποδεκτά όρια του 7-10. Αυτό διασφαλίζει πως δεν έχουμε περίσσεια καυστικής σόδας ή ποτάσσας που δεν σαπωνοποιήθηκε με τα έλαια. Ένα σαπούνι που έχει pH πάνω από 10 πιθανόν να ερεθίσει το δέρμα.
Ελπίζω να σας φάνηκαν χρήσιμες οι πληροφορίες.