Χαμομήλι, το ταπεινό

Ματρικάρια το χαμαίμηλον. Το "μήλο της γης" είναι ένα από τα πιο γνωστά βότανα και βρίσκεται σχεδόν παντού στην ελληνική ύπαιθρο. Παρόλαυτά καταφέραμε ως χώρα, εν έτει 2012, να εισάγουμε χαμομήλι από την Αίγυπτο, ένα βότανο που φυτρώνει ακόμη και στους τοίχους.

Anyway, το χαμομήλι είναι ποώδες, μονοετές φυτό που μοιάζει με μαργαρίτα και φτάνει μέχρι 35 εκατοστά σε ύψος. Το λατινικό του όνομα είναι Matricaria chamomila, που σημαίνει "το βότανο της μητέρας". Τα πιο γνωστά είδη χαμομηλιού είναι το ρωμαϊκό (Anthemis nobilis), το γερμανικό (Matricaria recutita) και το μαροκινό (Tanacetum annuum).
Το γερμανικό χαμομήλι θεωρείται πιο γευστικό και πιο καταπραϋντικό από τα υπόλοιπα. Με απόσταξη των ανθέων λαμβάνεται το πολύτιμο αιθέριο έλαιο, που σημειωτέον είναι αρκετά πιο ακριβό από τα υπόλοιπα. Η χριστιανική παράδοση έχει αφιερώσει το χαμομήλι στον Άγιο Γεώργιο, γιατί ανθίζει κοντά στην εορτή του, δηλαδή τέλη Απριλίου.

Ιστορία
Η ιστορία του ξεκινάει στην αρχαία Αίγυπτο όπου χρησιμοποιούνταν ως αντιπυρετικό και ως συστατικό σε καλλυντικά. Στην αρχαία Ελλάδα, οι ευεργετικές ιδιότητες του φυτού αναφέρονται από τον πατέρα της Ιατρικής, τον Ιπποκράτη, που το θεωρούσε εμμηναγωγό και φάρμακο κατά της υστερίας. Οι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν σαν θυμίαμα και το έβαζαν στα ροφήματα για να ενισχύσουν τη γεύση τους. Ο Ρωμαίος Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει την ομοιότητα της μυρωδιάς του με αυτή του μήλου και ο Γαληνός το χαρακτηρίζει ως ισχυρό αντιπυρετικό.

Το Μεσαίωνα ανακαλύφθηκε ένας ιδιαίτερος και πιο σπάνιος τύπος χαμομηλιού, με πιο ήπια και λιγότερο πικρή γεύση που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως αφέψημα. Την εποχή εκείνη, τα πέταλα του χαμομηλιού χρησιμοποιούνταν για τον αρωματισμό των χώρων και, καθώς δεν είχε γίνει ακόμα γνωστή η χρήση του λυκίσκου, το χρησιμοποιούσαν αντί για αυτόν για να δώσουν πικρή γεύση στη μπύρα. Στην Αμερική, το χαμομήλι ήρθε την περίοδο των μεγάλων ανακαλύψεων μαζί με τους Ευρωπαίους άποικους και άρχισε να καλλιεργείται με μεγάλη συχνότητα στη Βόρεια Αμερική. Σήμερα, εξαιρετικά διαδεδομένο είναι το ρωμαϊκό χαμομήλι, το οποίο στην πραγματικότητα δεν καλλιεργούνταν από τους Ρωμαίους, αλλά ονομάστηκε έτσι από έναν Άγγλο Βοτανολόγο που το βρήκε κατά τύχη το 1900, στο Κολοσσαίο της Ρώμης.

Οφέλη στην υγεία μας
Είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά φλαβονοειδή (απιγενίνη, λουτεολίνη), σε γλυκοσίδες, φυτοστερόλες, τανίνες, σαλικυλικό οξύ, παράγωγα κουμαρίνης (ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ), χαλκό, κάλιο, ψευδάργυρο, σίδηρο, φώσφορο, μαγνήσιο, βιταμίνη C και βιταμίνη Β1. Το χαμομήλι έχει ηρεμιστικές, τονωτικές, αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντισπασμωδικές και στυπτικές ιδιότητες. Η πιο συχνή μορφή του είναι σε αποξηραμένο βότανο, αλλά το βρίσκουμε και σε αιθέριο έλαιο, σε εκχύλισμα, σε κάψουλες κτλ. Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική.

Για να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα του κρυολογήματος και του άσθματος, κάντε εισπνοές πάνω από μια κατσαρόλα όπου βράζετε χαμομήλι. Στα παιδιά ανακουφίζει από κολικούς, ανησυχία και πόνους των δοντιών. Ανακουφίζει από αλλεργικά συμπτώματα και φλεγμονώδεις δερματολογικές παθήσεις, όπως έκζεμα και ακμή. Σύμφωνα με έρευνες, η τοπική εφαρμογή χαμομηλιού στο έκζεμα μπορεί να έχει το 60% της αποτελεσματικότητας μιας κρέμας με 0,25% υδροκορτιζόνη. Επισπεύδει την επούλωση τραυμάτων, εγκαυμάτων και ελκών και προσφέρει αντισηψία στις περιοχές αυτές. Βοηθά στη γαστρίτιδα, την ελκώδη κολίτιδα, τη νόσο του Crohn και τις αιμορροΐδες και ανακουφίζει από δυσπεπτικά ενοχλήματα, ναυτία και οπισθοστερνικό καύσο (καούρες). Είναι ήπιο υπακτικό και δρα κατά των ενοχλητικών αερίων των εντέρων. Δρα κατά του διαβήτη, αφού μειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και αυξάνει την αποθήκευση γλυκογόνου στο ήπαρ. Είναι φυσικό ηρεμιστικό από καταστάσεις stress και κατάθλιψης και ήπιο υπναγωγό. Τα συστατικά του δρουν στο ίδιο κέντρο του εγκεφάλου όπου δρουν τα φαρμακευτικά αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά. Χρησιμοποιείται σαν κομπρέσσα για το καθαρισμό των οφθαλμών σε μολυσματικές καταστάσεις. Τέλος καταπραΰνει από ρευματικά προβλήματα και τους πόνους της περιόδου, χαλαρώνοντας τους μύες της μήτρας.

Σημειώσεις

Να αποφεύγεται η χρήση του σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης, σιδηροπενικής αναιμίας, αγωγής με αντικαταθλιπτικά και σε αλλεργίες.

Credits: altmedicine, webmd, wikipedia, captainspices